Het lawinedrama van Galtür, 1999
Het is vandaag precies 25 jaar geleden, de ramp in Galtür tijdens lawinewinter van 1998/1999. Honderden lawines in de hele Alpen begroeven huizen en wegen onder de sneeuw, met als tragisch dieptepunt de lawine van Galtür op 23 februari 1999. In totaal 38 mensen vonden de dood, onder wie 6 Nederlanders. Hoe kwam het tot dit drama? Met het opnieuw plaatsen van deze reconstructie staan we weer even stil bij deze ramp.
Drie keer nordstau
De winter van 1998/1999 begon onschuldig. In december viel veel minder neerslag dan normaal, en zowel december als januari waren aan de zachte kant. Eind januari sloeg het weer echter om, het werd koud en het begon te sneeuwen. Vaak en vooral langdurig. Grofweg waren er drie periodes van aanhoudende sneeuwval, zware nordstau-situaties, uit het noordwesten:
- 27-31 januari
- 5-12 februari
- 17-25 februari
Gedurende deze fase bouwde zich een gigantisch sneeuwdek op in grote delen van de Franse, Zwitserse en Oostenrijkse Alpen. Toch was de sneeuw die in Galtür viel nieteens zo zwaar; op geen enkele dag viel er meer dan 50 centimeter. De duur was echter indrukwekkend waardoor de sneeuwval historische proporties kreeg. In tien dagen tijd viel er maar liefst 245 centimeter sneeuw, volgens de sneeuwstatistieken een gebeurtenis die hier eens in de 200 jaar voorkomt. Over de hele maand werd 375 centimeter aan verse sneeuw geregistreerd, de grootste hoeveelheid in 100 jaar en zes keer zoveel als normaal. Gedurende negen dagen was lawinegevaar 5 (het hoogste niveau) van kracht.
Toegangsweg afgesloten
Op 28 januari 1999 werd de toegangsweg door het Paznauntal voor het eerst afgesloten vanwege lawinegevaar. Kappl, Ischgl en Galtür waren niet meer bereikbaar. Door de aanhoudende sneeuwval werd op 6 februari zelfs het hele Paznauntal afgesloten, ter hoogte van het dorp Pians. Niemand kon er meer in of uit - ook niet op de wisseldag - waardoor er die dag kilometerslange files ontstonden voor de ingang van het dal. Vier skigebieden waren onbereikbaar, en er zat niets anders op dan de gestrande reizigers onder te brengen in noodonderkomens in Imst en Landeck.
Ook daarna bleef de toegangsweg een groot deel van de tijd afgesloten. Vanaf 9 februari werden er helikopters ingezet om levensmiddelen en goederen naar het dal te brengen. Op zaterdag 13 februari werd de weg tijdelijk opengesteld in verband met de wisseldag maar daarna ging hij weer dicht. Het gevaar was gewoon te groot. Het was deze nieuwe lichting vakantiegangers die het slachtoffer zou worden van het lawinedrama. De zaterdag daarop bleef de weg namelijk weer dicht.
In de tussentijd nam de druk van buitenaf toe om mensen uit Galtür te evacueren. Dit werd door de toerismedirecteur van Galtür, Gerhard Walter, weggewuifd met als reden dat alle lawines die de afgelopen 500 jaar naar beneden kwamen, van een berg waren gekomen die inmiddels tegen lawines was beveiligd. Niemand had toen het vermoeden dat de lawine dit keer van een andere berg zou komen.
Het fatale moment
Anderhalf uur voor de lawine vond in het centrum van Galtür een ludiek evenement plaats. De gasten zaten al dagen vast, de onvrede groeide, en om verveling tegen te gaan organiseerde de burgemeester een glijwedstrijd die aardig wat publiek trok. Na afloop, om 16.09 uur gebeurde het. Op een hoogte van ruim 2700 meter, ter hoogte van de Grieskopf boven Galtür, had zich door de sneeuwval en wind een gigantisch pak Triebschnee (verwaaide sneeuw) verzameld dat overhing richting het dal. Het gewicht van de laatste dump bleek te veel om te kunnen dragen, en een immense sneeuwmassa stortte zich het dal in. Met een snelheid van 290 km/uur en over een breedte van 400 meter bereikte de stuifsneeuwlawine Galtür en verwoestte daarbij 13 woonhuizen. Nogeens 42 huizen raakten beschadigd en 31 mensen werden gedood.
Door het slechte weer (het sneeuwde nog steeds) konden reddingshelikopters het dorp niet bereiken, en omdat het nieuws zich snel verspreidde raakte het telefoonnetwerk overbelast. De bewoners en gasten waren op zichzelf aangewezen. De volgende ochtend (24 februari) was het zo ver opgeklaard dat hulpdiensten eindelijk per helikopter ter plekke konden komen. Materieel werd ingevlogen en gewonden werden uit Galtür weggevoerd naar het ziekenhuis. Lang duurde dit niet. In de middag begon het opnieuw te sneeuwen.
De vergeten lawine
Toen volgde er een tweede ramp die sommigen misschien vergeten zijn. In Valzur, een gehucht op 5 kilometer van Galtür, kwam nog een lawine omlaag. Bijna exact 24 uur na de eerste lawine eiste deze opnieuw dodelijke slachtoffers. Het wrange is dat eerder die dag nog opdracht was gegeven om de mensen uit Valzur te evacueren omdat ook hier lawines dreigden. Tot een half uur voor de dodelijke lawine konden 8 personen geevacueerd worden. Daarna werd het zicht te slecht en werd de evacuatie gestaakt. Terwijl de rest van de mensen stond te wachten op een helikopter die niet kwam, denderde de lawine naar beneden en vielen er nog eens 7 doden.
Daarna kwam er onverwacht goed nieuws uit Galtür. Een helikopter, die niet op tijd naar Landeck was teruggekeerd voor het slechte weer, stond nog in Galtür. Met gevaar voor eigen leven vloog de piloot door de dichte sneeuwval naar het getroffen Valzur. Daarmee kon er vanuit Galtür een reddingsteam gestuurd worden en konden er nog vier mensen gered worden, waaronder een kind.
Iedereen het dal uit
De dag daarna hield het op met sneeuwen en kwam de reddingsactie echt op gang. Met helikopters van de NAVO en zelfs uit de Verenigde Staten werden de nog 12.000 vastzittende mensen uit het Paznauntal geëvacueerd. Tussen iedere vlucht zat gemiddeld 30 seconden, zoveel helikopters vlogen er over en weer. De Inntal Autobahn bij Imst werd tijdelijk ingezet als landingsplaats. Dat er zoveel vluchten nodig waren kwam doordat de ramp midden in de krokusvakantie viel. Er waren hierdoor extra veel gasten, waaronder ook de twee vaders en vier kinderen uit de Achterhoek die bij de ramp omkwamen.
Nasleep
Over de schuldvraag is veel gesproken en geschreven, maar er is uiteindelijk niemand veroordeeld. Er kwam wel kritiek dat er al veel eerder geëvacueerd had moeten worden, maar de lawinedienst veegde dat verwijt van tafel. Volgens Rudi Mair, expert van de lawinedienst in Tirol, was het onmogelijk geweest om iedereen op tijd met helikopters te evacueren, ook al had men dat gewild. Per auto of bus was onmogelijk omdat de toegangsweg telkens weer werd afgesloten. Over het feit dat er op 13 februari nog nieuwe gasten werden toegelaten is ook veel discussie geweest. Duidelijk is dat er een bepaalde druk achter zat, maar of dit scenario 10 dagen voor de daadwerkelijke ramp voorzien had kunnen worden zal altijd wel een vraag blijven.
Feit is dat het toerisme in Galtür een tijdelijke dreun heeft gekregen. Het aantal overnachtingen liep in de jaren na de ramp terug.
Tegelijkertijd moesten er veel herstelwerkzaamheden worden verricht en werd er miljoenen gestoken in het lawineveilig maken van de Grieskopf. Ook is er een 345 meter lange muur om Galtür heen gebouwd die het dorp in de toekomst moet beschermen. In een deel van deze muur bevindt zich nu een museum, het Alpinarium, waar je een kleine tentoonstelling kunt bezoeken die herinnert aan de ramp. Als je nu door het dorp heenrijdt merk je verder weinig meer van de ramp, maar reken maar dat hij niet vergeten is.
Naslagwerk
Er is veel geschreven over de gebeurtenissen. Lees dit huiveringwekkende verslag uit de Volkskrant over de twee Nederlandse families, maar er is ook een documentaire en een animatie van de lawine gemaakt, in samenwerking met de lawinedienst van Tirol.
Verdere bronnen:
Dit artikel is eerder gepubliceerd op 31 januari 2018
Plaats een reactie
Behoorlijk heftig verhaal, maar vooral ook duidelijk opgeschreven!
Ik heb zelf jaren in Enschede gewoond en heb dus gevoeld hoe een ramp door de ziel van een drop/stad heen kan snijden, net zoals ongetwijfeld in Galtur het geval is.
Mooi uitgebreide Topic @Roel
Erg tragisch natuurlijk.Ik weet het nog als de dag van gisteren.
Ik zal er dan ook nooit vrijwillig vakantie gaan houden.Ongeacht of het daar nu wel “veilig” is.
@Hooykaas, dat is toch een beetje stemmingmakerij? Als je zo denkt, dan kunnen we ook wel stoppen met de Deltawerken. Zeeland en Zuid-Holland zijn drukbevolkte gebieden waarvan maar weinig deskundigen zullen zeggen dat ieder risico op een watersnoodramp is uitgesloten.
Er zijn daar maatregelen genomen, muren gebouwd, een nieuw draaiboek gemaakt, ik denk dat het daar net zo veilig is als op welke andere plek in de bergen. Niet naar Galtur gaan omdat het daar onveilig is, is schijnveiligheid voor jezelf creëren.
Wow heftig… Heb alles gelezen en gekeken… Echt even stil van!!
Hopelijk gebeurt er nooit meer zoiets heftigs door een lawine, we gaan er maar van uit dat er overal van geleerd is zo een ramp.
Er zijn daar maatregelen genomen, muren gebouwd, een nieuw draaiboek gemaakt, ik denk dat het daar net zo veilig is als op welke andere plek in de bergen. Niet naar Galtur gaan omdat het daar onveilig is, is schijnveiligheid voor jezelf creëren.
Superskier op 31 jan 2018 09:01
Je zou zelfs kunnen stellen dat een dorp als Galtur juist veiliger is, daar is alles uitgebreid onderzocht en bekeken om zoiets nooit meer te laten gebeuren terwijl andere dorpen mogelijk nog met minder gekkigheid rekening houden…
Er zijn daar maatregelen genomen, muren gebouwd, een nieuw draaiboek gemaakt, ik denk dat het daar net zo veilig is als op welke andere plek in de bergen. Niet naar Galtur gaan omdat het daar onveilig is, is schijnveiligheid voor jezelf creëren.
Superskier op 31 jan 2018 09:01Je zou zelfs kunnen stellen dat een dorp als Galtur juist veiliger is, daar is alles uitgebreid onderzocht en bekeken om zoiets nooit meer te laten gebeuren terwijl andere dorpen mogelijk nog met minder gekkigheid rekening houden…
Powermage op 31 jan 2018 09:39
Dat is ook precies hoe ik er over denk. Juist op plaatsen waar zulke dingen gebeurd zijn is het daarna vaak veiliger dan op vergelijkbare plaatsen.
Goede samenvatting. Herinner het me nog goed, krijg er weer rillingen van. Het was zo dramatisch, vooral ook omdat het zo lang duurde voor de hulphelikopters erheen konden.
Het ouderlijk dorp van Sandra ligt in een zogenaamde ‘zone rouge’ een gebied waar grote lawines op het dorp mogelijk zijn. Daar ligt zij niet wakker van. Echter toen ze ooit bij mijn moeder in huis zat en de dijk 10 meter boven ons zag, vroeg ze zich af hoe veilig dat eigenlijk was…
*bericht bewerkt door Rogier op 31 jan 2018 09:59
Click. Click. PeaceIeder jaar hoop ik weer dat er zoveel sneeuw valt dat we niet meer weg kunnen. Over de mogelijke consequenties denk je verder niet na… Van het artikel uit de Volkskrant heb ik de helft maar even overgeslagen, vreselijk.
Ik kon mij deze gebeurtenissen niet herinneren. Goed opgeschreven Roel. Het artikel uit de Volkskrant bezorgde me een brok in de keel. Laten we hopen dat zo’n situatie niet meer voor zal komen.
Ik denk ook dat juist in Galthur het nu veiliger verblijven is doordat er zoveel aandacht voor veiligheid is en maatregelen zijn genomen.
Het ouderlijk dorp van Sandra ligt in een zogenaamde ‘zone rouge’ een gebied waar grote lawines op het dorp mogelijk zijn. Daar ligt zij niet wakker van. Echter toen ze ooit bij mijn moeder in huis zat en de dijk 10 meter boven ons zag, vroeg ze zich af hoe veilig dat eigenlijk was…
Rogier op 31 jan 2018 09:53
Precies dat dus, er kan altijd iets gebeuren.
Het ouderlijk dorp van Sandra ligt in een zogenaamde ‘zone rouge’ een gebied waar grote lawines op het dorp mogelijk zijn. Daar ligt zij niet wakker van. Echter toen ze ooit bij mijn moeder in huis zat en de dijk 10 meter boven ons zag, vroeg ze zich af hoe veilig dat eigenlijk was…
Rogier op 31 jan 2018 09:53
Ik neem aan dat je toen hebt uitgelegd dat nog steeds elk kind in Nederland Hansje-Brinker-training krijgt en niemand zich dus zorgen hoeft te maken omdat er altijd wel iemand is om de boel te redden?
On topic: ik kan me die winter nog goed herinneren. Wij waren toen ingesneeuwd in Zermatt. Ik kreeg toen een NL krant te pakken met daarin het ‘nieuws’ dat Rene Froger vastzat in Adelboden en dat ze WC-rollen uit hotels moesten jatten omdat de winkels niets meer hadden…
Ook het drama in Galtür heeft toen flinke indruk gemaakt. Had het Volkskrant-artikel toentertijd al gelezen maar het blijft een verschrikkelijk verhaal, ook twintig jaar na dato.
Goede blog, @Roel. Niet leuk maar wel goed om eens terug te blikken op een dergelijk drama.
@roel.ik kan het me nog goed herinneren. Het was koud, en ontzettend harde wind die week.
mijn man en ik zaten in de stoeltjes lift, daar hadden we wel bereik met de telefoon.
en belde mijn vriendin, kreeg haar huilend aan de tel, en hoorden toen pas wat er gebeurd was. Destijds waren er nog maar weinig mensen met een mobiel, dus zijn we snel naar beneden skiet, en de mobiel op het terras doorgegeven, zodat iedereen 1 familielid kon bellen, en gerust kon stellen.
er was 1 telefooncel op de piste, en daar stond een dikke rij.
we hebben het wel kunnen merken aan de telefoonrekening, maar dat is zo onbelangrijk.
s’ avonds hoorden we, dat de twee vaders en de 4 kinderen uit mijn geboortedorp kwamen,
Dat hakt er extra in. Ieder jaar weer, als we in het brandnertal zijn, komt de herinneringen boven.
*bericht bewerkt door marie-louise op 31 jan 2018 12:06
@Hooykaas, dat is toch een beetje stemmingmakerij? Als je zo denkt, dan kunnen we ook wel stoppen met de Deltawerken. Zeeland en Zuid-Holland zijn drukbevolkte gebieden waarvan maar weinig deskundigen zullen zeggen dat ieder risico op een watersnoodramp is uitgesloten.
Superskier op 31 jan 2018 09:01
Er zijn daar maatregelen genomen, muren gebouwd, een nieuw draaiboek gemaakt, ik denk dat het daar net zo veilig is als op welke andere plek in de bergen. Niet naar Galtur gaan omdat het daar onveilig is, is schijnveiligheid voor jezelf creëren.
Ooit al van trauma gehoord ?
Na Galtür zijn er meerder mensen van de reddingsdienst zelf gestopt omwille van de traumatische feiten .
Dus ik kan me voorstellen dat iemand die getraumatiseerd is door deze feiten niet meer naar Galtur wil gaan .
Het feit of het er dan objectief veiliger is dan ondergeschikt aan de persoonlijke beleving .
*bericht bewerkt door evert op 31 jan 2018 11:54
Erg indrukwekkend dat stuk uit de Volkskrant.
Roel heeft goed beschreven hoe het precies gebeurd is. Dat heb ik toen nooit zo meegekregen. Het ging (in mijn ogen) voornamelijk om de lawine en niet wat er allemaal, de dagen van tevoren, aan vooraf ging.
Dacht dat er ook nog discussie bestond van de oudere inwoners van Galtur dat er was gebouwd in lawine gevaarlijk terrein en er al voor was gewaarschuwd dat het eens kon gebeuren.
De lawine is toen ook voornamelijk over het nieuwe gedeelte van Galtur gegaan.
@martin10500 dat klopt, die mevrouw, waar wij het huisje van hadden gehuurd, vertelde, dat de oudere mensen in Galtur, hadden gewaarschuwd, daar geen huizen te bouwen.
maar dat, zijn haar worden, ik weet niet of dat werkelijk zo is.
Goede blog over dit drama. Ik had er nog niet zoveel over gelezen, maar ben door dit artikel wat verder gaan lezen.
Vooral dit interview van een getuige vond ik indrukwekkend: http://www.humo.be/humo-archief/373751/de-witte-dood-van-gal… (moet je wel een account aanmaken om het te kunnen lezen).
Benadrukt nog maar eens hoe kwetsbaar je als nietig mensje bent tegenover de niet altijd voorspelbare natuur.
Dat is precies wat het is @martin10500 " Bouwen in lawine gevaarlijk terrein"
Wij zaten ergens in die weken in Au-Schoppernau waar wij het dorp ook niet konden verlaten tot op de wisseldag. Er kon eigenlijk nergens geskied worden in Oostenrijk vanwege het grote lawine gevaar. Mijn ouders kochten toen altijd 8 daagse skipassen en we hadden er toen maar 3 van gebruikt. Er lag toen echt heeel veel sneeuw kan ik me herinneren. We hebben foto’s dat we over de weg lopen waar we op de verkeersborden konden gaan zitten. Daarnaast liepen we langs het plaatselijke zwembad, en stonden we gelijk met het plateau van de ‘‘grote’’ glijbaan. Ter verduidelijking, dit was op slechts 800m.
Helaas in de kerstvakantie die daarna volgde hebben we hetzelfde meegemaakt, alleen waren toen niet alle wegen afgesloten. Ook lag er toen weer gruwelijk veel sneeuw en was er zeer hoog lawine gevaar. Waardoor we weer slechts 3 dagen geskied hadden.
Ik denk dat Oostenrijk het toen ook al goed voor elkaar had, maar net zoals hier, je kan niet elk risico afdekken. Een aanvaardbaar risico zal er altijd genomen worden, maar het kan nog steeds slechter worden. Wanneer het begint te waaien en hard te sneeuwen, kan een risico zich heel snel op bouwen.
Erg heftig om te lezen.
Zelf watersnood in 1993 en 1995 meegemaakt in Maastricht, ook daar is gebouwd in gevaarlijk gebied (winterbedding Maas) en ook daar is t na aanpassingen nu veilig. Toch wilden een aantal mensen er nooit meer wonen. Gelukkig geen slachtoffers en dus toch van een andere orde, maar kan me voorstellen dat sommige mensen Galtür liever overslaan.
Klinkt gek maar als inwoner vind je het er denk ik gewoon bijhoren (op de slachtoffers na natuurlijk)
Super mooi verhaal van het katastrove van de lawine in galtur, wij gaan daar sinds me jeugd daar heen heb daar leren skieen en ben er 1 jaar na dato geweest om te kijken was toen 10 jaar oud. En deed me toen veel… me ouders zouden ook in het jaar van die lawine gaan. Maar gelukkig voor me ouders was dit al gebeurt en heeft het hotel hun een ander onderkomen geregeld in een ander skigebied… daardoor komen wij er nu nog. Lekker klein rustig skidorp met een mooie ischgl als toetje om daar je uit te leven. Ik kom daar nog graag ondanks die fatale jaar.
Ik denk dat je in een vergelijkbare situatie moet hebben gezeten om te kunnen bevatten hoe zoiets is, dus fijn dat mensen hun ervaringen hier delen. Ik heb als kind ook altijd geroepen dat ik ingesneeuwd wilde raken. Ik was blij dat Alpbach waar wij altijd heengingen maar 1 toegangsweg had. Dan was die kans groter. Inmiddels denk ik er toch iets anders over…
Ik kan me die ramp winter ook nog heel goed herinneren. We zaten in de week van Galtür in Les Menuires met een grote groep vrienden. In Frankrijk was niet lang daarvoor ook een lawine door een dorpje gegaan met doden tot gevolg, daar werd nog druk over gesproken toen de grote sneeuwval daar begon. Meters sneeuw in ern paar dagen tijd, ongelooflijk. Daarna die catastrofale lawine van Galtur. Ineens belden alle ouders op, bezorgd dat wij ook getroffen zouden worden.
Wat een onwerkelijke situatie was dat, daarna nooit meer zoveel sneeuw gezien tot dit jaar.
Ik denk dat je in een vergelijkbare situatie moet hebben gezeten om te kunnen bevatten hoe zoiets is, dus fijn dat mensen hun ervaringen hier delen. Ik heb als kind ook altijd geroepen dat ik ingesneeuwd wilde raken. Ik was blij dat Alpbach waar wij altijd heengingen maar 1 toegangsweg had. Dan was die kans groter. Inmiddels denk ik er toch iets anders over…
Roel op 31 jan 2018 18:39
klopt wij vonden het als kind toen ook wel geweldig. Ik was toen 11 en vond het spannend, ik wist toen wel goed wat er in Galtur gebeurd was. Het was overal op t nieuws en in de klas werd t ook behandeld omdat er verschillende kinderen gingen skien met de carnaval. Maar ik besefte eigenlijk niet hoe gevaarlijk het was, tot we het dorp uit reden langs allemaal lawines die in t dal tussen Mellau en Au naar beneden waren gekomen. Er waren die week verschillende voertuigen onder de lawines gekomen en dat zag je nog. Daarnaast stonden in het uur dat de weg open was om de 50m brandweer en andere hulpdiensten naar boven te kijken of er niets naar beneden kwam. Dit maakte grote indruk en kan ik me als de dag van gisteren herinneren. Als kind was het leuk om het idee te hebben dat je langer in de sneeuw te kunnen blijven leuk, maar mijn ouders dachten er anders over. Ik zelf nu ook wel 😉
Zo zijn er een paar dingen die ik mee gemaakt heb tijdens de wintersport. Maar dat hoort er wel bij, en dan kan ik alleen maar zeggen dat ze het daar goed onder controle hebben en weten wat ze doen.
Superheftig om te lezen, helemaal dat verhaal in de Volkskrant. Verschrikkelijk, hopelijk gebeurt zoiets nooit weer.
National Geographic heeft hier ook aandacht aan besteed in de serie Seconds from Disaster. Duurt bijna een uur waarin tot in detail het drama wordt toegelicht.
Zie:
Pfff Galtūr ja. Ik weet heel goed wie de man in de rode pak was uit het Volkskrant artikel. Ik stond naast de vrouwen. Verschrikkelijke nacht geweest, scheppen en prikken en doorzoeken. De bergen zijn nooit meer hetzelfde geweest sindsdien. “Leuk insneeuwen” heeft een heel andere betekenis gekregen in de wei bij Galtūr. Ik heb er nog analoge videos van, die moet ik eens opzoeken en digitaliseren. Wat een verwoesting was dat, kun je je niet voorstellen. Uiteindelijk met een blackhawk weggehaald, 9 dagen afgesloten gezeten…
Bizar @Roger74, ben jij de man in het rode pak?
We hebben ook deze maand vastgezeten in Saas Fee waar hoeveelheid sneeuw ook enorm was. Wegen waren afgesloten puur omdat men voorzichtig en zeer terughoudend was ivm lawines. Ik heb ze vaak horen roepen dat deze situatie vergelijkbaar was met die van 1999. Natuurlijk niet met die van Galtür, maar je merkt wel dat Galtür een harde les was voor iedereen.
@Shane, nee maar ik weet precies wie het wel was. We stonden met een groep van nog 5 NLDers bij de twee vrouwen. Na de staublawine die tot op de wei kwam ging ook het luchtalarm en toen wilden ze snel terug naar het dorp naar man en kinderen.
Overigens pas in de herfst van 2015 voor het eerst weer terug geweest in Galtur en heb ook nooit meer een lawine afzetting of waarschuwing genegeerd.