Wat zijn en hoe ontstaan natte sneeuwlawines

Na de lawine die over de piste heen denderde in Crans-Montana en met het opvallend warme weer dat we nu meemaken tijdens de voorjaarsvakantie is een uitleg over natte sneeuwlawines zeker op zijn plaats. Graag geef ik wat achtergrondinformatie over deze zeer indrukwekkende lawines.

Wat is een natte sneeuwlawine

Natte sneeuwlawines ontstaan over het algemeen spontaan, dus niet getriggerd door skiërs. Meestal ontstaan ze na/tijdens regen of tijdens opwarming van het sneeuwdek. Deze lawines ontstaan als water in het sneeuwdek de binding tussen de verschillende sneeuwlagen aantast. Het zijn vooral de sneeuwlagen waar het verschil in typen kristallen het grootste is waar water zich ophoopt en voor instabiliteit zorgt. Vooral gebieden met zwakke lagen in de sneeuw zijn erg gevoelig voor natte sneeuwlawines.

In de lawinekunde hebben we het vaak over 30°, maar deze steilte gaat niet op bij natte sneeuwlawines. Natte sneeuw kan al gaan glijden op veel minder steile hellingen. Veel natte sneeuwlawines beginnen puntsgewijs en worden naar beneden steeds breder. Maar het kunnen ook echte plaatlawines zijn, dus met een brede scheurlijn.

Eenvoudig en lastig te voorspellen tegelijk

In tegenstelling tot lawines in koud terrein is het voor wintersporters vrij eenvoudig te herkennen wanneer en waar hellingen gevaarlijk worden. Namelijk waar het warm wordt of als het regent. Zo is er op het warmste moment van de dag een duidelijk gevaar voor natte sneeuwlawines. Het is echter wel heel moeilijk om precies te zeggen op welke helling en wanneer er een natte lawine naar beneden gaat komen. Alle (steile) hellingen in de zon zijn potentieel gevaarlijk. Dat betekent dat zuid- en zuidwesthellingen de gevaarlijkste flanken zijn. Rotsen die hard opwarmen en rivierbeddingen zijn ‘usual suspects’.

Opvriezen en dooien

Als het 's nachts helder (en/of koud) is dan is in de ochtend de kans op natte sneeuwlawines nihil. Als het sneeuwdek opwarmt neemt de kans geleidelijk toe. Dit is vrij goed in te schatten. Iets waar wel rekening mee gehouden moet worden, is als jij in een koud dal bent (koude lucht is zwaarder dan warme lucht) je wel moet nadenken wat er boven je al uren in de zon aan het opwarmen is.

In het voorjaar kan het voorkomen dat de lawinedienst een lawinebericht uitgeeft waar ze 's ochtends een lawinegevaar 1 of 2 aangeven wat in de loop van de middag naar 3 (soms zelfs 4) gaat. Dit is de reden dat off-piste wintersporters en in het bijzonder toerskiërs in het voorjaar erg vroeg op pad gaan. Klassiek gevaarlijke dagen zijn de dagen dat de sneeuw voor het eerst in het voorjaar 's nachts niet meer opvriest. Dan komen er vaak opvallend veel spontane lawines naar beneden.

Weinig wintersport ongelukken

Natte sneeuwlawines zorgen voor weinig wintersport gerelateerde ongelukken. Logisch, omdat het risico makkelijk in te schatten is en het recept om uit deze lawines te blijven vrij eenvoudig is: vroeg op pad en niet als het regent. Het Zwitserse SLF geeft aan dat ongeveer 10% van de lawinedoden voor rekening komen van natte sneeuwlawines, dit zijn meestal zomeralpinisten die in relatief steil terrein naar beneden worden getrokken door de lawine. Vaak is de val dodelijk, maar regelmatig zijn deze slachtoffers niet eens begraven onder de sneeuw en gaat het om kleine lawines. Ook wintersporters triggeren deze lawines wel eens, maar dan glijden deze lawines eigenlijk altijd onder de skiër naar beneden en niet rondom de skiër als een windslab/plaat lawine, het type lawine dat de meeste slachtoffers maakt. Hierdoor komen in dit soort gevallen veel wintersporters met de schrik vrij. Natte sneeuwlawines moeten echter niet onderschat worden. Een groot gevaar van (zelfs hele kleine) natte sneeuwlawines is dat ze wintersporters mee kunnen sleuren over steile rotsbanden en dergelijke.