Bad Gastein: nieuw leven in een plaats die halfdood was

In de Snow Show over Bad Gastein werd het al even aangehaald. Bad Gastein is misschien het meest a-typische dorp dat je in de Oostenrijkse Alpen zult aantreffen. Het dorp wordt gedomineerd door panden uit de “belle époque”, het welvarende tijdperk voor de Eerste Wereldoorlog. Waar veel dorpen in Oostenrijk vanuit agrarische inkomstenbronnen geleidelijk zijn doorgegroeid naar het wintertoerisme, ligt dit in Bad Gastein anders. Lees hieronder het bijzondere verhaal van deze speciale bestemming.

Grote contrasten

Het wordt eigenlijk meteen duidelijk wanneer je het dorp in de verte ziet liggen. Ingeklemd in het dal zoals een hoefijzer om de hoef van een paard zit. Hoge, statige gebouwen met een uitstraling gelijk aan het Kurhaus in Scheveningen. Het contrast met het wat lager in het dal gelegen Dorfgastein kan bijna niet groter zijn. Dit is een traditioneel Oostenrijks dorp zoals we dat allemaal kennen. Die vlieger gaat dus niet op voor Bad Gastein.

Thermen, goud en zilver

Het verleden van Bad Gastein gaat ver terug. Zoals bij zoveel plaatsnamen ligt de oorsprong besloten in de plaatsnaam. Al in de middeleeuwen kwamen mensen van heinde en verre om de geneeskrachtige werking van de thermen te ervaren. Het radon dat in de bronnen aanwezig was zou een heilzame werking op reumatische aandoeningen en dergelijke hebben. Naast de thermen waren de aanwezigheid van goud en zilver grondstoffen die de welvaart in Bad Gastein naar grote hoogten zou stuwen.

Keizerin Sisi

Midden 19e eeuw ging het hard. Er werden leidingen aangelegd die het thermale water naar de hotels brachten. Er kwamen bekende en zeer vermogende gasten naar Bad Gastein die buitenhuizen lieten bouwen, waarvan er tegenwoordig nog vele dienst doen als hotel. Je ziet ook nog veel kleinere huizen in het dorp die lijken op de grotere hotels. Daar verbleef het personeel van bekende gasten als keizerin Sisi en de Sjah van Perzië. Het dorp kreeg vorm en werd in de eerder aangehaalde hoefijzervorm tegen de bergen aangeplakt, met de waterval die in een aantal etappes naar beneden klettert in het midden.

Pure klasse en flaneren totdat je erbij neer viel

Gasten verbleven geen dagen, geen weken, maar maandenlang in de hotels van Bad Gastein en er werden werkelijk astronomische bedragen voor neergeteld. Omgerekend naar de hedendaagse waarde waren tienduizenden euro’s per dag geen uitzondering. Het leven was eenvoudig. Men ging kuren, flaneren en vervolgens kijken naar anderen die aan het flaneren waren. Dit waren de hoogtijdagen van Bad Gastein.

Grandeur die verdween

Na de Tweede Wereldoorlog lag het toerisme op zijn gat. Zogenaamde ‘Displaced Persons’ werden in de gigantische hotels van Bad Gastein ondergebracht. Deze mensen werkten veelal als dwangarbeider. Na de oorlog werd ook duidelijk dat het kuren in Bad Gastein niet meer op niveau van voor de oorlog ging komen. De grandeur van vroeger verdween langzaam maar zeker en de hotels hadden overcapaciteit. Er werd gestart met de ontwikkeling van het wintertoerisme als alternatieve inkomstenbron.

Het grote verval

Het zorgde eigenlijk voor een verschuiving van het centrum van het dorp richting het station. Hier begon de lift en liggen tegenwoordig ook de Felsentherme, die in 2017 volledig gerenoveerd zijn. Dat is eigenlijk de status waarin het dorp tegenwoordig nog steeds verkeert. In de jaren '80 kwam het verval van Bad Gastein namelijk tot een hoogtepunt. In 1987 sloot het hotel Gasteinerhof en een jaar later gold hetzelfde voor het Grand Hotel de l’Europe. Een groot deel van het dorp stortte figuurlijk gezien als een kaartenhuis in elkaar. Het zorgde voor bizarre taferelen. De deuren van de hotels werden op slot gedraaid, het verval trad in en op sommige locaties is er al tientallen jaren niets veranderd en zie je nog altijd de fauteuils van weleer staan.

Nog meer ellende

Hiermee was de ellende nog niet voorbij. In een poging om meer inkomsten te genereren werd in 1974 het Kongresshaus geopend, middenin het dorp en ontworpen door de bekende architect Gerhard Garstenauer. Geheel in de stijl van het brutalisme werd veel beton en glas gebruikt. Over schoonheid valt gelukkig te twisten, over functioneel gebruik niet. Er kwamen nogal wat onvoorziene bijkomstigheden bij het pand kijken. Zo kon de temperatuur in de zomer oplopen tot 50 graden en stonden er in de winter ijskolommen in het atrium omdat het enerzijds lekte en het anderzijds ijskoud was. Sinds 2007 staat het leeg en volgens de locals kan het ook niet meer gered worden.

Nieuwe plannen

De huidige eigenaar van het pand, de Weense investeerder Philippe Duval, is ook eigenaar van andere panden in het oude dorpscentrum, die hij echter jarenlang heeft laten verkrotten. Het zorgde voor een bizarre situatie in het dorp. Bruisend en levendig aan de kant waar het skigebied is, terwijl aan de andere kant van de waterval schitterende en gigantische panden soms al tientallen jaren leeg staan. Gelukkig is er onlangs een doorbraak geweest in deze vastgoed impasse. De provincie (of ‘Land’ in het Oostenrijks) Salzburg heeft een aantal van de leegstaande hotels overgekocht en er ligt een plan om dit deel van het dorp uit het slop te trekken.

Meer en meer toeristen

De wintersporters en andere toeristen lijken zich van de ontwikkelingen weinig aan te trekken. Als wintersportbestemming zit Gastein al jaren in de lift. Er worden nieuwe liften gebouwd, het skigebied op de Stubnerkogel is aantrekkelijk, je vindt er een van de oudste hutten van Oostenrijk en de sfeer in het deel dat wél open is is internationaal georiënteerd (je hebt er een Scandinavische hoek, een Italiaanse hoek, etc). Bovendien is er een aantal gezellige après-ski tenten. Het maakt Bad Gastein tot een fascinerende bestemming waar je naast een ‘traditionele’ wintersportvakantie kunt genieten van een stukje historie!

Meer weten over het skigebied?

Bekijk de Snow Show die we opnamen in Bad Gastein, beluister de Wintersport Resort Podcast, of lees de pagina van het gebied.