Twee werelden in het cultskigebied Brauneck
Afgelopen winter belandde ik tijdens een korte roadtrip door de Alpen een dagje in het Duitse Brauneck (lees mijn review van Brauneck). Dit verrassende cultskigebied hoort bij het dorp Lenggries en ligt in de Beierse Alpen, op zo’n 50 kilometer ten zuiden van München. Waarom cult? Je kunt er nog zien hoe de wintersport er zo’n 50 jaar geleden uitzag. Terwijl het deelgebied aan de oostflank van de berg over moderne besneeuwingsinstallaties en capaciteitssterke liften beschikt, heeft achterin het gebied de tijd stilgestaan.
Historisch pareltje
Zo’n sterke scheiding tussen oud en nieuw kom je nog maar sporadisch tegen in de Alpen. Vooral het drukbezochte Tirol is hevig gemoderniseerd. Dit moet ook wel wil het de toenemende toeristenstroom wegsluizen. Maar doordat al het oude materiaal wordt vervangen, verdwijnt ook een vleugje romantiek van de berg. Want juist door die roestige liftpalen en zon geblakerde berghutjes proef je de sfeer van vervlogen tijden. Misschien zit niet iedereen hier op te wachten tijdens een actieve vakantie waarin men liever naar voren beweegt dan terugkijkt. Maar het geeft ook een moment van rust in je vrije tijd van werk of school. Gelukkig ben ik nu nog op dit historische pareltje gestuit, want door recente investeringen gaat er waarschijnlijk ook hier veel veranderen.
Rijke historie
Terwijl ik lukraak door het gebied ski, merk ik hoe aangenaam rustig het hier is. Misschien niet zo hoog (1712 meter) of zo groot (34 pistekilometers), maar wel heerlijk leeg en met genoeg variatie. Al in de jaren twintig van de vorige eeuw kwam men erachter dat de Brauneck een perfecte skiberg was. In 1924 werd de treinverbinding van het bekende kuuroord Bad Tölz naar Lenggries aangelegd, waardoor de berg gemakkelijker te bereiken was. Vanaf het treinstation begon de lange hiketocht naar de top, want er was toentertijd nog geen skilift die je omhoog bracht. Pas in de jaren vijftig, tijdens de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog, werd het idee van een gondel naar de top van de Brauneck (1.556 m) omgezet in een concreet plan.
In juli 1956 startte de bouw en in november 1957 was de gondel klaar voor gebruik. Het bleek een geweldige investering. De constructie was betrouwbaar en duurzaam. De gondel was niet alleen van onschatbare waarde voor de wintersporters, maar ook voor de omliggende almhutten en hun zomergasten. Het eten en drinken dat vroeger allemaal naar boven gedragen moest worden, kon nu met behulp van de Brauneckbahn eenvoudig naar boven worden getransporteerd. Wanneer de sneeuw was gesmolten, bracht de gondel nog maandenlang wandelaars naar boven, die hier konden genieten van de vele wandelpaden.
Allereerste skilift
De Brauneckbahn was opvallend genoeg niet de eerste lift in het gebied. De eerste lift was een eenpersoonsstoeltjeslift uit 1950 op de Idealhang, vlak bij de Stie-Alm achterin het skigebied. Om hier te komen was je geruime tijd te voet onderweg. De lift werd na tien jaar vervangen door een capaciteitssterkere sleeplift die er nog steeds dienstdoet, in vrijwel originele staat. Letterlijk en figuurlijk de ‘pièce de résistance’ van het skigebied. Met de komst van de Brauneckgondel werd er meteen een betere verbinding gemaakt met de Idealhang. Vrijwel elk jaar werden er nieuwe sleepliften bijgebouwd. De complete pisteverbinding, inclusief twaalf liften, werd in 1968 voltooid.
In het eerste jaar waarin de Brauneckbahn in bedrijf was, transporteerde de gondel maar liefst 170.000 personen. Binnen acht jaar groeide dit aantal met 35 procent. In de weekenden werd het dorp en skigebied overspoeld met dagjesmensen uit München. Door de geringe capaciteit van de gondel konden de wachtrijen oplopen tot wel twee uur! Er volgde een hoognodige groeispurt: in 1981 stonden er reeds 21 skiliften in het gebied en om de stijgende populariteit aan te kunnen, werden een aantal pistes op kritische locaties aangepast en werd de pistepreparatie verbeterd door een nieuwe generatie pistenbully’s.
Gedeeltelijke doorontwikkeling
In de jaren tachtig kwam er een einde aan de reeks van nieuwe liftontsluitingen. Brauneck was uitgegroeid tot een volwaardig skigebied met veel mogelijkheden. De focus verschoof naar modernisering maar het bleef lang stil. Pas in ‘99 werden de oude cabines van de Brauneckbahn vervangen door modernere exemplaren. Verdere plannen om het gebied te moderniseren waren wel aanwezig maar werden steeds uitgesteld. Ongeveer acht jaar geleden werd er na enkele sneeuwarme winters actie ondernomen en flink ingezet op het uitbreiden van het kunstsneeuwnetwerk. Er werd een groot reservoir gebouwd voor de wateraanvoer van de sneeuwkanonnen en een groot deel van de afdalingen werd uitgerust met moderne sneeuwkanonnen of sneeuwlansen.
Maar het achterste gedeelte van het skigebied bleef achter in de ontwikkelingen en teert tot op heden op natuursneeuw. Hier maak je, omringd door oude sleepliften uit de jaren zestig en zeventig, nog steeds een reis door de tijd. Je belandt in een prachtig rustieke omgeving met een adembenemend uitzicht op onder andere de Großglockner, de Karwendel en de Zugspitze. Tijdens de lome liftritten ruik je een aangenaam dennenbosaroma. Overal kom je kneuterige bergrestaurantjes tegen. Geen wonder dat het skigebied nog zo populair is bij de inwoners van München. Het is een perfect toevluchtsoord om de dagelijkse beslommeringen te ontvluchten.
Redding Finstermünzalm
Vlak voor het winterseizoen 2017-2018 werd plotseling duidelijk dat de liften in de kom bij de Finstermünzalm, in het nostalgische gedeelte van het skigebied, te koop stonden. De pionierende eigenaar, de 84-jarige Josef Singhammer, kon wegens ouderdom het beheer niet meer voortzetten. De toekomst zag er somber uit. De Brauneck- en Wallbergbahnen GmbH, eigenaar van het voorste gedeelte van het skigebied, heeft deels uit respect en deels uit noodzaak besloten om de liften over te nemen. Hiermee was het gevaar van een sluiting van de liften rondom de Finstermünzalm, en daarmee de link naar de achterzijde, geweken.
De nieuwe eigenaar maakte meteen duidelijk dat de overname samen zou gaan met investeringen in het vernieuwen van de liften. In 2014 had dezelfde onderneming al een nieuwe zespersoons stoeltjeslift ter vervanging van twee oude sleepliften gebouwd aan de voorzijde van Brauneck. Inmiddels heeft de onderneming het op mijn artefact voorzien: de klassieke tweepersoonsstoeltjeslift Finstermünz uit 1976 is vervangen door een moderne zespersoonsstoeltjeslift met kap en stoelverwarming plus automatische vergrendeling. Het voordeel van deze nieuwe ‘Schrödelsteinbahn’ is dat men voortaan minder lang hoeft te wachten, wat met name in het hoogseizoen en in de weekenden een zegen is. Deze vernieuwingen gaan echter wel ten koste van de kleinschaligheid – en laat dat nou net een factor zijn die skigebieden zoals Brauneck zo speciaal maakt. Door de afwezigheid van massatoerisme kom je in een oase van rust met prachtige uitzichten op onbewoonde gebieden.
Eeuwig dilemma
Zorgen de moderne liften voor nieuw leven in de brouwerij of verliest het gebied zijn flair en draait het zichzelf de nek om? Het ligt er maar net aan hoe je het bekijkt. Vanuit een economisch oogpunt is de vernieuwing niet meer dan logisch. Stilstand betekent achteruitgang en de vele bezoekers uit München zorgen ervoor dat het gebied tijdens piekmomenten in het hoogseizoen behoorlijk druk kan zijn. Wachttijden van een half uur bederven voor iedereen de pret.
De keerzijde is dat langzaam maar zeker wederom een skigebied wordt verzwolgen door het massatoerisme waar alles plaats moet maken voor ‘meer, sneller, groter’, en er dus een prachtig stuk historie verloren gaat. Bovendien gaan liftvernieuwingen meestal gepaard met aanpassingen aan het landschap aan de om de mensenmassa sneller en makkelijker naar beneden te laten gaan. Het natuurlijke verloop van de pistes is dan verleden tijd en wat overblijft zijn antropogene, kaarsrechte ‘Autobahnen’.
De pistes die bij de nieuwe Schrödelsteinbahn horen, liggen op een zuidhelling en zijn altijd al problematisch geweest qua sneeuwbedekking. Met name in sneeuwarme winters of tijdens een föhnperiode komen er vaak stenen tevoorschijn. Nieuwe sneeuwinstallaties moeten voor effectieve besneeuwing gaan zorgen, maar het is nog maar de vraag of de pistes geschikt zijn om de grote stroom wintersporters te kunnen verwerken, hoe graag ze het ook willen. Maar wie ben ik om iemand het brood uit zijn mond te stoten omwille van nostalgie? Ik neem dus nog maar eens plaats in de tweezitter die me schokkerig omhoog zeult: zijn laatste dans met mij.
Lees meer:
Plaats een reactie
Schitterend geschreven Henri!
Leuk artikel, het wordt misschien nog wel een gat in de markt, retro-skiën.
Oude liftjes, oude huurski’s, skiën met muts en gebreide sjaals op aangestampte pistes, etc. 🤓
Oude brol is hip en in tegenwoordig. 😁
Fraai artikel. Ik ben in principe voor liftvernieuwingen, maar het nadeel is wel dat daardoor skigebieden erg veel op elkaar gaan lijken qua architectuur en liftnetwerk. In die oude gondels, stoeltjesliften en sleepliften zit toch een stuk meer ‘unieks’ en verschil in vormgeving.
Ietwat offtopic, maar dit stuk doet me terugdenken aan de stoeltjeslift in Leutasch in Tirol op de Hohe Munde waar ik in de jaren 80 en 90 nog met veel plezier geskied heb en gebruik heb gemaakt van een sleeplift uit de jaren 60 en vooral de 1 persoons stoeltjeslift waarbij je met koude dagen een dekentje aangereikt kreeg. De beugel zat ook altijd schuin dus verstandig om niet te ver naar voren te hangen of je kon er tussendoor glijden als je niet uitkeek. Die lift is overigens uiteindelijk stil komen te liggen in 2005 en het gebied is nu een offpiste gebied aangezien er blijkbaar geen geldschieter was voor een nieuwe lift. Zie ook een link hier: https://www.alpinforum.com/forum/viewtopic.php?t=9942… 
*bericht bewerkt door pacorob op 05 feb 2020 13:10
Ietwat offtopic, maar dit stuk doet me terugdenken aan de stoeltjeslift in Leutasch in Tirol op de Hohe Munde waar ik in de jaren 80 en 90 nog met veel plezier geskied heb en gebruik heb gemaakt van een sleeplift uit de jaren 60 en vooral de 1 persoons stoeltjeslift waarbij je met koude dagen een dekentje aangereikt kreeg. De beugel zat ook altijd schuin dus verstandig om niet te ver naar voren te hangen of je kon er tussendoor glijden als je niet uitkeek. Die lift is overigens uiteindelijk stil komen te liggen in 2005 en het gebied is nu een offpiste gebied aangezien er blijkbaar geen geldschieter was voor een nieuwe lift. Zie ook een link hier: https://www.alpinforum.com/forum/viewtopic.php?t=9942… [/post]
Prachtig! Ik kan me zo’n 1-persoonslift herinneren op de Parsenn in het Kleinwalsertal. Traaaaag en heel saai.
Prachtig beschreven Henri! Ik heb al zin om hier naartoe te gaan.
Ietwat offtopic, maar dit stuk doet me terugdenken aan de stoeltjeslift in Leutasch in Tirol op de Hohe Munde waar ik in de jaren 80 en 90 nog met veel plezier geskied heb en gebruik heb gemaakt van een sleeplift uit de jaren 60 en vooral de 1 persoons stoeltjeslift waarbij je met koude dagen een dekentje aangereikt kreeg. De beugel zat ook altijd schuin dus verstandig om niet te ver naar voren te hangen of je kon er tussendoor glijden als je niet uitkeek. Die lift is overigens uiteindelijk stil komen te liggen in 2005 en het gebied is nu een offpiste gebied aangezien er blijkbaar geen geldschieter was voor een nieuwe lift.
In buurdorp Seefeld heb ik in mijn kindertijd op de Gschwandtkopf nog in 3 van die 1 persoons stoeltjesliften gezeten: vanuit Seefeld eentje tot halfweg en eentje tot de top en vanuit Reith bei Seefeld nog één tot de top. Die laatste heeft overigens nog gedraaid tot in 2013 en is gewoon afgebroken zonder vervanging. Voorlopig althans, want de laatste jaren zijn er opnieuw geruchten over een verbinding tussen Gschwandtkopf en de Rosshütte via die kant.
*bericht bewerkt door Skiwi op 05 feb 2020 20:56
21 liften op 34 km piste, dat klinkt niet echt alsof er wachttijden zouden hoeven te ontstaan.
Is er een ratio waar gebieden mee rekenen? Minder liftcapaciteit betekend rustigere pistes, maar wel langere wachttijden. Meer capaciteit betekend dat het weer drukker wordt op de piste (en deze gedurende de dag dus ook meer te lijden heeft en dus ook weer investeringen vraagt in het onderhoud vd pistes).
Dit soort artikelen neemt je inderdaad weer even terug naar vroege(re) herinneringen. Voor sommige is dat 5 jaar geleden, voor andere 50 jaar. Ik kan me ook nog een hele lange, trage 1 zitter herinneren. Als ik zou moeten gokken denk ik kitzbuhel-kirchberg, maar zou ook skiwelt kunnen zijn. Daar hadden ze volgens mij ook een lange sleeplift langs een zwarte piste, zwaar in de beentjes en als er eentje uit donderde was het net een bowlingbaan.
En nu vallen de oudere generatie liften, in een modern gebied, ook nog op. Meestal in de uithoeken van de gebieden. Traag, houten zitting, stalen rugleuning, maar vooral het in de kuiten slaan van de zitting als je moet instappen. Het heeft echt wel zijn charme, toch gaat mijn voorkeur uit naar dat “meer, sneller, groter”. Ik glij liever op de ski’s dan dat ik er op stilsta voor de lift of dat ik in de lift zit. Ontwikkeling van ski’s en vaardigheden zorgen ervoor dat ik inmiddels op gehavende pistes ook (redelijk) goed beneden kom. Maar zoals aangegeven moet de pistecapaciteit wel afgestemd zijn op de liftcapaciteit en/of v.v.
Inderdaad, erg leuk stuk vol gevoel! Deed mij gelijk denken aan de Kapellbahn in Silbertal/Schruns. Weet niet of hij er nog is in de oude vorm maar dat is/was ook zo’n nostalgisch kuipmodel stoeltjeslift. Langzaam ja, maar wat een fijne rit… Nostalgie, i love it!!
Ik kom nog wel eens in de zuid Duitse gebieden, en ik moet zeggen dat je veel inlevert op het gebied van kilometers, maar het dorpsgevoel, afwezigheid van massatoerisme en het prijsvriendelijke karakter maken een boel goed !
Leuk artikel :)
Ietwat offtopic, maar dit stuk doet me terugdenken aan de stoeltjeslift in Leutasch in Tirol op de Hohe Munde waar ik in de jaren 80 en 90 nog met veel plezier geskied heb en gebruik heb gemaakt van een sleeplift uit de jaren 60 en vooral de 1 persoons stoeltjeslift waarbij je met koude dagen een dekentje aangereikt kreeg. De beugel zat ook altijd schuin dus verstandig om niet te ver naar voren te hangen of je kon er tussendoor glijden als je niet uitkeek. Die lift is overigens uiteindelijk stil komen te liggen in 2005 en het gebied is nu een offpiste gebied aangezien er blijkbaar geen geldschieter was voor een nieuwe lift.
In buurdorp Seefeld heb ik in mijn kindertijd op de Gschwandtkopf nog in 3 van die 1 persoons stoeltjesliften gezeten: vanuit Seefeld eentje tot halfweg en eentje tot de top en vanuit Reith bei Seefeld nog één tot de top. Die laatste heeft overigens nog gedraaid tot in 2013 en is gewoon afgebroken zonder vervanging. Voorlopig althans, want de laatste jaren zijn er opnieuw geruchten over een verbinding tussen Gschwandtkopf en de Rosshütte via die kant.
Skiwi op 5 feb 2020 20:56
Leuk om te lezen dat je ook in je kindertijd veel in Seefeld kwam. Wij zaten in Leutasch, maar kwamen geregeld in Leutasch en Seefeld skien op alle bergen en dus ook de Gschwandtkopf. Ik kan me de laatste nog wel herinneren aan de linkerzijde (t.h.v. het eekhoorntjesbos/Reith) die ik ook heb gebruikt. Zo zonde dat die niet meer is vervangen. Was die aan de voorzijde ook oorspronkelijk een 1 persoons dat kan ik mij namelijk niet meer zo goed herinneren en waar is de derde dan geweest?
Ik ben benieuwd of ze het ooit van de grond krijgen om de twee gebieden samen te voegen. Er moet dan toch een gondel over het dorp en treinstation gaan lopen best een klus als het al kan/mag van alle betrokkenen.
*bericht bewerkt door pacorob op 06 feb 2020 13:37
Ik vind die lopende band voor zo’n stoeltjeslift altijd zo’n onzin… Op een hele dag skiën zouden dan die paar meter prikken of steppen teveel zijn? Zelfde geld eigenlijk een beetje voor stoelverwarming. Wintersporters teveel verwennen levert (verrassend) verwende wintersporters op… Zo heb ik een aantal seizoenen een chalet in Chatel gerund en gasten die doorgaans naar Oostenrijk gingen begonnen steevast te klagen over het ontbreken van stoelverwarming of een kap, zaken die nog weinig in Franse skigebieden te vinden zijn. Skiën begint bijna een hinderlijke onderbreking van de lunch en in een verwarmde lift zitten te worden ;)
Ik vind die lopende band voor zo’n stoeltjeslift altijd zo’n onzin… Op een hele dag skiën zouden dan die paar meter prikken of steppen teveel zijn? Zelfde geld eigenlijk een beetje voor stoelverwarming. Wintersporters teveel verwennen levert (verrassend) verwende wintersporters op… Zo heb ik een aantal seizoenen een chalet in Chatel gerund en gasten die doorgaans naar Oostenrijk gingen begonnen steevast te klagen over het ontbreken van stoelverwarming of een kap, zaken die nog weinig in Franse skigebieden te vinden zijn. Skiën begint bijna een hinderlijke onderbreking van de lunch en in een verwarmde lift zitten te worden ;)
BorealisKoi op 7 feb 2020 17:21
Die lopende band is om er voor te zorgen dat de lift veel sneller kan draaien. Dat heeft niets met prikken te maken. Zonder die band zou de lift maar halve snelheid kunnen draaien…
Ik vind die lopende band voor zo’n stoeltjeslift altijd zo’n onzin… Op een hele dag skiën zouden dan die paar meter prikken of steppen teveel zijn? Zelfde geld eigenlijk een beetje voor stoelverwarming. Wintersporters teveel verwennen levert (verrassend) verwende wintersporters op… Zo heb ik een aantal seizoenen een chalet in Chatel gerund en gasten die doorgaans naar Oostenrijk gingen begonnen steevast te klagen over het ontbreken van stoelverwarming of een kap, zaken die nog weinig in Franse skigebieden te vinden zijn. Skiën begint bijna een hinderlijke onderbreking van de lunch en in een verwarmde lift zitten te worden ;)
BorealisKoi op 7 feb 2020 17:21Die lopende band is om er voor te zorgen dat de lift veel sneller kan draaien. Dat heeft niets met prikken te maken. Zonder die band zou de lift maar halve snelheid kunnen draaien…
Matthias123 op 7 feb 2020 18:47
Bedoel je dat de lift letterlijk sneller draait, of dat de capaciteit vergroot wordt omdat mensen sneller kunnen instappen?
Ik vind die lopende band voor zo’n stoeltjeslift altijd zo’n onzin… Op een hele dag skiën zouden dan die paar meter prikken of steppen teveel zijn? Zelfde geld eigenlijk een beetje voor stoelverwarming. Wintersporters teveel verwennen levert (verrassend) verwende wintersporters op… Zo heb ik een aantal seizoenen een chalet in Chatel gerund en gasten die doorgaans naar Oostenrijk gingen begonnen steevast te klagen over het ontbreken van stoelverwarming of een kap, zaken die nog weinig in Franse skigebieden te vinden zijn. Skiën begint bijna een hinderlijke onderbreking van de lunch en in een verwarmde lift zitten te worden ;)
BorealisKoi op 7 feb 2020 17:21Die lopende band is om er voor te zorgen dat de lift veel sneller kan draaien. Dat heeft niets met prikken te maken. Zonder die band zou de lift maar halve snelheid kunnen draaien…
Matthias123 op 7 feb 2020 18:47Bedoel je dat de lift letterlijk sneller draait, of dat de capaciteit vergroot wordt omdat mensen sneller kunnen instappen?
BorealisKoi op 7 feb 2020 19:25
De lift draait daardoor werkelijk bijna 2x zo snel. Het heeft een beetje hetzelfde effect als een stoeltje van de kabel lichten waardoor hij langzamer door het station gaat. Nu gaan de mensen sneller door het station waardoor de lift sneller kan draaien. Soms zie je zelfs een combo waardoor de lift nog sneller kan draaien
Inmiddels 2 x in Lenggries Brauneck geweest met een aantal gezinnen. Leuk niet al te groot gebied met voor ieder wat wils. Gezellige berghutten. Een aantal behoorlijk lange afdalingen. Helaas enkele trage sleepliften. Tot nu toe altijd voldoende sneeuw gehad. Populair gebied voor de inwoners van Munchen. Hierdoor op mooie dagen wat filevorming bij enkele liften. Einde middag iedereen weer naar Munchen, dus volop plaats in de restaurants in Lenggries. Prijsniveau is zeer acceptabel. Weinig Nederlanders in dit gebied. Reisafstand ook goed te doen, vanaf Munchen nog een klein uurtje over prima wegen.
Zou mooi zijn @bartvwg ;)
Veel liften in het gebied hebben een vrij lage capaciteit @Veenhoorn. Zo heeft de Brauneckbahn een capaciteit van slechts 600 personen per uur. De meeste sleepliften hebben een capaciteit van rond de 1000 personen per uur. Op een mooie dag zoals vandaag zullen er bij een aantal liften zeker wachttijden zijn.
*bericht bewerkt door Henri op 08 feb 2020 13:43