Geschiedenis: de allereerste keer Haute Route

Rogier op 26 februari 2020· 8 reacties

Skiën werden steeds normaler in de Alpen
Skiën werden steeds normaler in de Alpen

De Haute Route is voor veel toerskiërs de tocht der tochten. Deze hoog aangeschreven reis langs de meest imponerende bergen tussen het Franse Chamonix en Zwitserse Zermatt is de oudste meerdaagse toerskitocht van de Alpen. Voor pionier Michel Payot lijkt het in 1903 een reis zonder einde. Heeft hij de lat ditmaal te hoog gelegd?

Voorloper in de wintersport

De Franse dokter Payot is letterlijk en figuurlijk een voorloper. Ski’s zijn nog maar amper ontdekt in de Alpen of hij gebruikt deze latten al om zijn patiënten in het dal te bezoeken. Hij wil echter meer. Dus komt hij met het idee om vanaf Chamonix naar Zermatt te skiën. Als je dit in het perspectief van die tijd ziet, is het nog indrukwekkender. De gebroeders Rossignol hebben weliswaar net de allereerste in Frankrijk gefabriceerde ski’s uitgeleverd aan het Franse leger, maar de eerste skigebieden in de Alpen moeten nog openen. Kortom, er is nog geen sprake van een echte skicultuur. Laat staan dat er de kennis is om te weten of zo’n tocht over de ruige Alpenhoofdkam, midwinter nota bene, überhaupt wel haalbaar is op ski’s.

Alpinisme in opkomst

De negentiende eeuw is echter wel de tijd dat het alpinisme in zwang raakt bij een groter publiek. Zo goed als alle hoge en beroemde toppen, zoals bijvoorbeeld de Mont Blanc bij Chamonix en de Matterhorn bij Zermatt, zijn reeds beklommen. Langzaamaan gaat men op zoek naar andere uitdagingen in de Alpen. De top is niet meer het belangrijkste, de manier waarop wordt steeds belangrijker. Ook worden er meer en meer (bivak)hutten in de Alpen gebouwd. Deze hutten zijn van essentieel belang voor Payot en zijn kornuiten om op hoogte te kunnen blijven en de tocht überhaupt te kunnen maken.

Alpinisme en bergsport raakt in zwang
Alpinisme en bergsport raakt in zwang

Berghutten maakten langere tochten mogelijk
Berghutten maakten langere tochten mogelijk

Achtergond

Dokter Payot komt uit een familie die Chamonix naam en faam heeft gegeven. Michel besluit arts te worden, en studeert chirurgie in Parijs. Hij verhuist na zijn studie terug naar Chamonix waar hij een door de inwoners zeer geliefde dokter wordt. Michel Payot blijkt zeer sportief. Als er begin 1900 een beurs in Chamonix georganiseerd wordt, ziet hij voor het eerst ski’s. Het is liefde op het eerste gezicht. Samen met bevriende berggidsen leert hij skiën. Hij maakt verschillende serieuze afdalingen (zeker gezien het materiaal). Michel is overal waar er over skiën wordt gepraat en is ook gek op bobsleeën en schaatsen; kortom een echte wintersportfanaat.

Payot was een echte bergsportliefhebber
Payot was een echte bergsportliefhebber

De tocht

Gezien zijn sportieve inslag en voorliefde voor ski’s komt de gewaagde oversteek niet uit de lucht vallen. Payot verzamelt mededurfallen waaronder de gids Joseph Ravanel en diens broers Camille en Jean, die samen een 19 kilo zware camera moeten dragen. De nazaten van de Ravanels zijn nog steeds een actieve en beroemde gidsenfamilie in Chamonix. Verder gaan Jospeh Couttet en Alfred Simon mee op avontuur.
Ze starten op 23 januari 1903. De eerste dag komen ze aan in Orsières. Tegenwoordig wordt deze plek vaak pas op dag 2 of 3 bereikt, zelfs met hulp van de Grands Montetslift boven Argentière! De sleutelpassage van die eerste dag is de Fenêtre de Saleina. Hier moeten, net als nu, de ski’s gedragen worden. Natuurlijk hebben ze niet van die hypermoderne rugzakken voor zoals wij die nu gebruiken. Ook hebben ze nog geen stijgijzers en/of moderne ijsbijlen om zich veilig door dit soort steile couloirs voort te kunnen bewegen. Vanuit Orsières ‘smokkelen’ de mannen een stukje, want ze pakken de auto naar le Châble. Ook nu zijn er maar weinig toerskiërs die dit stuk op eigen kracht doen.

Proviand tekort

De dag erna klimmen de mannen door naar Cabane de Chanrion. Bij deze berghut krijgen ze te maken met zeer slecht weer. Niet zo raar. In die periode kon men het weer voor 24 uur aardig voorspellen, maar drie dagen was echt glazenbolwerk. Ze proberen wel verder te gaan maar moeten opgeven. Na nog een nacht in de hut dalen de mannen, ondanks het mooie weer, af naar het dal. Hun proviand is op. Die avond komen ze aan in Martigny. Vanwege het aanhoudende mooie weer wagen de mannen het er weer op en vertrekken vanuit Sion te voet door de oneindige Val d’Hérens. Ze slapen in Evolène voordat ze over de indrukwekkende gletsjer van Ferpècle naar de Col d’Hérens klimmen. Vanaf de col dalen de skiërs, in het donker, uiteindelijk af naar Zermatt. Ze moeten wel want de huidige Schönbiel Hut-tussenstop bestaat nog niet. Om middernacht komen de pioniers aan bij hun eindpunt. Moe, koud en hongerig. Maar wel succesvol.

Een van de orginele foto's tijdens de eerste Haute Route
Een van de orginele foto's tijdens de eerste Haute Route

Vele wegen naar Zermatt

De eerste traverse is gemaakt. De twee beroemde alpienedorpen blijken goed bereikbaar per ski. De interesse van vooral Britse alpinisten en skiërs is snel gewekt en Chamonix loopt gestaag vol met avonturiers. Michel richt de sportclub van Chamonix op en organiseert in 1907 in Montgenèvre de eerste internationale skiwedstrijd ter wereld. Kort daarna, in 1908, organiseert hij eenzelfde wedstrijd in Chamonix. In datzelfde jaar slaat echter het noodlot toe. Hij vertrekt om een bevallende vrouw bij te staan in het dorpje Le Tour terwijl het buiten dertig graden vriest. Hij raakt zwaar onderkoeld en loopt een zeer heftige longontsteking op. Michel Payot overlijdt niet veel later op 39-jarige leeftijd.

Payots verrichtingen zijn echter voor eeuwig. De Franse ‘haute route’, vertaald hooggelegen route, wordt een internationaal begrip. Door de grote verscheidenheid aan dalen en bergen tussen Chamonix en Zermatt zijn er in de loop der tijd veel meer routes ontstaan. Er werden meer en meer hutten gebouwd en met moderner materiaal waren steeds interessantere passages mogelijk. Het gaat te ver om ze allemaal te beschrijven, maar als je bijvoorbeeld de auto niet wilt pakken vanuit Orsières dan is de tocht langs de Col du Grand Saint Bernard een aanrader. Op deze manier blijf je echt de gehele traverse op hoogte.

Michel Payot
Michel Payot

Haute Route-info

Duur van de Haute Route

Afhankelijk van de omwegen en extra toppen – keuze genoeg – die je kunt beklimmen, duurt de Haute Route gemiddeld tussen de vijf en acht dagen. Je slaapt in verschillende grandioze berghutten en je loopt over indrukwekkende gletsjers. Dit soort tochten trekken natuurlijk ook recordjagers. De snelste tijd – zonder taxi natuurlijk – staat op niet meer dan 16 uur, 35 minuten en 14 seconden! Dit record over 108 kilometer en bijna 8.000 hoogtemeters is in handen van Bastien Fleury, een PGHM-bergredder uit Chamonix, tezamen met de skileraar Olivier Meynet. Een prestatie van wereldformaat.

Voor wie is de Haute Route

Vanuit de gehele wereld trekken wintersporters naar de Alpen om in de voetsporen van Payot en Ravanel te treden. Vooral Amerikanen lijken gek op deze tocht. Buiten het lawinegevaar en de standaard bergsportgevaren (gletsjers, kou, weersomslag) is de meest eenvoudige Haute Route geen moeilijke tocht. Een enkele keer moet er wat geklauterd worden maar skitechnisch is het nergens echt moeilijk. Als je in de off-piste je mannetje staat, ski je goed genoeg. Dit betekent dat toerskiërs met een dijk van een conditie (die heb je wel nodig) en een beetje ervaring de tocht kunnen volbrengen, mits onder leiding van een gediplomeerde berggids.

Voor de moeilijkere varianten is meer kunde vereist. Mocht je deze tocht zelfstandig (dus zonder gids) willen ondernemen dan behoor je een zeer ervaren toerskiër/alpinist te zijn met een uitmuntend coördinatievermogen en kennis van veel touwtechnieken, en moet je eenvoudig rotsterrein veilig kunnen voorklimmen. Kortom: alleen voor doorgewinterde bergsporters. Onderschat deze tocht niet, ongeveer de helft van alle zelfstandige toerskiërs die eraan beginnen maakt hem ook echt af. Uitputting, slecht weer en lawinegevaar gooien nog wel eens roet in het eten.

Rogier
woont in de Franse Alpen. Als er maar een beetje sneeuw ligt, is hij buiten te vinden, om ons daarna bij te praten.

Plaats een reactie

Zeer indrukwekkend om in die tijd al zo’n tocht te ondernemen. Qua kleding was het natuurlijk ook vrij hachelijk om zo’n tocht te lopen lijkt mij!

Ik wil 'm een keer hiken voor zover mogelijk.

Not all who wander are lost

@Edwin. Er is een hele mooie zomervariant van deze tocht, meerdere zelfs, ik geloof dat er tegenwoordig zelfs MTB varianten zijn :-)

Click. Click. Peace

@Rogier, ja, prachtige route. Wel een hele uitdagende en zware. In principe wil ik niet met pickels en stijgijzers, dus een keer uitpluizen. Valt genoeg over te vinden.

MTB kan inderdaad ook. Lijkt me best zwaar.

Dit jaar waarschijnlijk eerst een paar etappes Ötztal trek

Not all who wander are lost

Weer een mooi artikel over bergsport historie!

“ Vanuit de gehele wereld trekken wintersporters naar de Alpen om in de voetsporen van Payot en Ravanel te treden. Vooral Amerikanen lijken gek op deze tocht“
Ik denk dat ik dat wel kan verklaren:
Er zijn best veel skiers en alpinisten in Amerika, maar meerdaagse tochten over gletschers, met bemande hutten, zijn er (nagenoeg) niet in Noord Amerika.
En dan vooral het feit dat deze tocht zo bekend is. Net zo iets als de Tour de France, vraag een willekeurig persoon naar een wielerwedstrijd, en wat hoor je? Er zijn natuurlijk veel meer hoog toeren, maar de eerste waar mensen over horen is waarschijnlijk altijd de HR Chamonix-Zermatt, en vaak blijft het daarbij.
Hoe dichter je je bij die regio’s bevind (letterlijk, maar ook cultureel) hoe groter de kans dat je ook over andere routes hoort.

Hier een leuke (lange!) documentaire over een groep diverse normale (nou ja, behalve de oud wereld-kampioene) mensen die de tocht, gegidst, doen.
Ik vond het leuk om te kijken. Goed beeld ook wat je te wachten staat als je met een groep vreemden op pad gaat.

https://youtu.be/wbcjdk4YT9U

*bericht bewerkt door Slim op 26 feb 2020 16:55

Leuk om te lezen!

Sneeuwalarm

Ontvang gratis een sneeuwalarm per e-mail van jouw bestemming in aanloop naar je wintersport vakantie! De meldingen stoppen automatisch na je vakantie.

Plaats een reactie