Kabeltreinramp Kaprun: 20 jaar geleden
Op 11 november 2020 was het precies 20 jaar geleden dat de kabeltrein in Kaprun in brand vloog. 155 mensen, voor het merendeel skiërs en boarders, verloren het leven in deze grootste skiramp in de Oostenrijkse geschiedenis. Na afloop werd duidelijk dat ‘fout op gebrek’ uiteindelijk hebben geleid tot een ramp van deze omvang. Wat gebeurde er alweer precies in november 2000?
De trein
De Gletscherbahn 2, zoals de kabeltrein genoemd werd, vormde vroeger de verbinding tussen het dal en het gletsjerskigebied op de Kitzsteinhorn. Het skigebied is een groot deel van het jaar geopend, dus veel toeristen die in Zell am See en Kaprun sliepen zullen er ooit ingezeten hebben. Over een lengte van 3900 meter werden skiërs naar het Alpincenter gebracht, waarvan 3300 meter via een tunnel dwars door de berg.
Gebeurtenissen
Omstreeks 9.00 uur vertrok de kabeltrein met 162 mensen in de richting van de gletsjer. Volgens ooggetuigen was in het achterste treinstel al na zo’n 20 meter de eerste rook te zien, waar men op dat moment weinig acht op sloeg. Men dacht simpelweg aan een sigaret die niet was uitgetrapt.
Na 600 meter over een metalen brug te hebben afgelegd verdween de trein de tunnel in, om daar nooit meer uit te komen. Een verdere 600 meter in de berg kwam de trein tot stilstand toen de vlammen al een paar minuten uit het achterste treinstel sloegen. Er bleken geen brandblussers of noodhamers aanwezig in dit chauffeurloze treinstel, die hingen alleen voorin. De chauffeur kreeg daardoor aanvankelijk niks van de paniek mee.
Ongekende ramp
Pas minuten later begreep de chauffeur dat zich een ramp aan het voltrekken was. Hij maakte contact met de centrale, maar toen die adviseerde zo snel mogelijk de deuren te openen viel de elektriciteit uit en werd het contact verbroken. De trein stond inmiddels stil en als sardientjes in een blik probeerden mensen met skistokken de dubbele beglazing van het treinstel kapot te slaan.
Giftige rookgassen hadden zich inmiddels verspreid over de tunnel en de eerste mensen bezweken aan rookvergiftiging en immense hitte. Het bizarre feit dat werkers boven bij het Alpincenter de nooddeuren openlieten staan wakkerde het vuur naar verluid alleen maar verder aan (schoorsteen-effect), dus voor het gros van de inzittenden was er geen redden aan. Twaalf mensen lukte het levend uit de trein te komen, door met skischoenen over een steile trap naar het begin van de tunnel omlaag te lopen, weg van de opstijgende rook. Mensen die ook uit de trein kwamen maar omhoog liepen werd het fataal.
In totaal 150 mensen in de trein, 3 in het Alpincenter (waar alle rook naartoe trok), en 2 mensen uit de trein die in de andere richting door de tunnel reed vonden de dood.
Oorzaken
Twee redenen waardoor het zo fout kon gaan heb ik al genoemd, het ontbreken van noodhamers/blussers en de nooddeuren die openstonden bij het Alpincenter.
Maar het begon natuurlijk met de rook vlak na vertrek uit het dalstation. Het bleek om een straalkachel te gaan die 18 liter hydraulische olie liet ontvlammen. Volgens de officiële lezing een technisch defect, volgens aanvullend Duits onderzoek echter het gevolg van het foutief inbouwen. De werkelijkheid zullen we nooit weten. Daarnaast waren er geen vluchtwegen of nooduitgangen die door de inzittenden zelf te openen waren, en er ontbrak een intercom in de treinstellen waarmee de trein eerder gestopt had kunnen worden.
De ramp had dus niet zo groot hoeven zijn. Het feit dat de 16 aangeklaagden in 2004 werden vrijgesproken zal het voor de nabestaanden niet gemakkelijker hebben gemaakt. Tot op heden een omstreden vrijspraak trouwens. Sinds 2010 is de rechtszaak verjaard.
Na het ongeluk
De tunnel is na het ongeluk gesloten en behalve voor materiaaltransport nooit meer in gebruik genomen, en inmiddels is de stalen brug vanuit het dalstation ook weggehaald. Tegenwoordig brengen de Gletscherjet 1 + 2 en de nieuwe 3K K-onnection je bovengronds naar de liften op de Kitzsteinhorn.
Ter nagedachtenis aan de slachtoffers staat er tegenover het dalstation nu een monument met gekleurde ramen, dat de tunnel met 155 slachtoffers symboliseert. Ga je deze winter naar Kaprun, dan is het de moeite waard om hier even bij stil te staan.
Hieronder vind je een filmreconstructie van de ramp:
Bronnen: Profil.at, Salzburg.com, Wikipedia
Dit artikel komt uit 2015 en brengen we, vanwege het feit dat het nu 20 jaar geleden is, in bijgewerkte vorm weer onder de aandacht.
Gerelateerde weblogs
Plaats een reactie
Zelfs al ga ik niet naar Kaprun deze winter, word ik even stil bij deze tekst. Mooi geschreven en vol respect. Dank, Roel!
Ik wist dat wat er allemaal gebeurd was maar ben nog nooit in het monument geweest, ondanks dat ik twee keer in Kaprun ben geweest. Misschien maar eens een kijkje nemen aankomende winter.
Discovery Channel heeft hiervan ook een aflevering gemaakt in de serie “Seconds from Disaster”. Deze is terug te vinden op Youtube.
Dat filmpje staat hier: http://www.fantastischoostenrijk.nl/11-november-2000-een-dag…
Hier de directe link naar het filmpje:
De oorzaak van het bizarre ongeluk lag hem ook in het feit dat er in een later stadium wijzigingen zijn gedaan aan de trein, namelijk de inbouw van de straalkachels. Dat er geen blussers aanwezig waren kwam vanuit de basisgedachte dat er geen ontstekingsbron aanwezig was en dat er dus ook nooit brand kon uitbreken. De treinen werden met een kabel voortbewogen.
De kachels zijn later geplaatst, alleen vlak bij de hydraulische leidingen. Dat werd uiteindelijk een dodelijke combinatie, toen 1 van de leidingen door slijtage begon te lekken en vlam vatte op de oververhitte kachel.
In de luchtvaart is ooit eenzelfde incident geweest, althans verzoorzaakt door wijzigingen aan iets wat in het begin goed was. Swissair 111 stortte in zee vlak voor de kust van Canada, nadat bekabeling door kortsluiting in brand was gevlogen. De kortsluiting is echter ontstaan door latere inbouw van in-flight multimedia systemen in de business class van het toestel.
Mooi artikel…lijkt ergens op…
Mooi geschreven!
Mooie uitleg! Een paar weken geleden zaten we nog met het idee om er nog even bij te gaan kijken maar het begon al donker te worden dus dat lieten we maar over voor de volgende keer :/
Een verschrikkelijke gebeurtenis.
Zo snel gebeurt, zo veel levens.
Het doet mij beseffen hoe kwetsbaar het leven kan zijn.
Grootste schande van dit tragische ongeval is dat door medewerking van nagenoeg alle Oostenrijkse autoriteiten het is gelukt de werkelijk oorzaak dusdanig in de doofpot te laten verdwijnen dat de bergbahnen niet aansprakelijk gesteld konden worden.
Dat artikel in de Kurier (http://www.profil.at/oesterreich/seilbahnkatastrophe-kaprun-…) deed mijn wenkbrauwen ook een beetje fronsen maar wij kunnen er natuurlijk moeilijk over oordelen.
Ik weet wel dat o.a. het beveiligingssysteem van de ondergrondse Dorfbahn in Serfaus door deze ramp compleet vernieuwd is. Zo is er toch lering uit getrokken. Tot aan de ondertunneling bij Roermond aan toe. Hoewel, deze tunnels werden uiteindelijk zo erg overbeveiligd dat het systeem continu op storing ging wat weer heel veel extra belastinggeld heeft gekost. Zo is het altijd wat.
Weer Kippenvel bij het lezen van dit artikel en de gedachten aan al die mensen die maar één ding wilden en dachten te gaan doen, hun, onze, gezamelijke hobby/sport beoefenen.
Ik ben in 2008 ofzo vanuit hinterglemm een keer naar kaprun gereden tijdens een snowboardloze middag. We zijn toen ook in het monument geweest. Tranen in mijn ogen als je de namen, fotos en gedenktekens voor de overledenen bij elkaar ziet.
Als je dan een vader en 3 kinderen ziet staan weet je ook dat moeders waarschijnlijk al boven was of wat later zou komen…
Toen dit gebeurde zat ik nog op de basisschool, en een meisje uit mijn klas was daar geweest of op de dag of de dag ervoor. En toen ze terug was van vakantie vertelde ze over een trein die als een lift door de berg ging, en dat deze er door een of andere reden niet meer was. De reden die ze opgaf weet ik niet meer. Wel dat ik als een van de weinige geen idee had waar het om ging en dat de meeste dat raar vonden. Maar omdat ik van huis uit niet op wintersport mocht of er ook maar aan denken omdat het zo gevaarlijk was snapte ik niet wat het was, ik dacht dat er een lift in de vorm van een trein in het midden van de berg was uitgehakt. (Ik was nog geen tien). Maar toen ik een paar jaar later het programma zag waar @Rogier een link van had geplaatst begreep ik ineens tijdens het kijken hé dit is waar simone het over heeft gehad en ik begreep ineens waarom de lerares jeanette het erover had gehad met de klas.
Gek hoe een onderwerp waar je niets van weet en begrijpt op het moment zelf, en als je dan later het tegenkomt, je ineens alle puzzelstukjes op zijn plek ziet vallen. En het moment waar je er voor het eerst over gehoord hebt her beleefd.
Ben tweemaal in Kaprun geweest en ook tweemaal het monument bezocht. Echt adem benemend, verschrikkelijk eerlijk gezegd als je ziet dat er complete gezinnen zijn omgekomen…
Werd er gisterenavond met documentaire en talkshow op Duitse televisie aan herinnerd. Zelf in 1991 in deze trein gezeten.
Ik ben het seizoen ervoor nog met de trein omhoog gegaan. Je kunt er gewoon niks bij voorstellen wat die mensen op dat moment mee gemaakt moeten hebben…
Elke keer opnieuw als ik nu in de rij sta voor een kabeltrein gaan mijn gedachten weer even naar Kaprun, als ik schouder-aan-schouder in de cabine sta en halverwege in de tunnel de schachtwand op minder dan een halve meter voor zie schieten probeer ik me voor te stellen waar ik heen zou gaan als de trein zou stoppen, en ben altijd weer blij als ik boven kan uitstappen.
Mooi geschreven Roel. En terecht dat we ons realiseren dat het ook heel erg fout kan gaan als je op een plek bent om plezier te maken. Even stil staan bij de verloren gegane levens. Het leven is kwetsbaar, laten we hopen dat iedereen ook dit seizoen weer veilig thuis komt na een skivakantie.
Blijft een heftig verhaal wat daar gebeurd is en hoop ook echt dat mensen er van geleerd hebben. Wetende dat ik, in andere skigebieden weliswaar (Tignes en Saas Fee), meerdere malen met zo’n treintje door de bergen omhoog ben gegaan en er nooit bij stil heb gestaan wat voor risico’s er konden zijn, doet je nu wel even een keer stilstaan en nadenken over wat je gevaren kunnen zijn.In dec 2008 ben ik in Kaprun geweest en heb de tunnel toen wel gezien.
Volgens mij zijn de huidige veiligheidseisen wel een stuk strenger. Ik ben vorig jaar in die ondergrondse in Saas Fee geweest. Overigens weet ik niet meer welke maatregelen tegen ongelukken daar zijn genomen. Ik weet wel dat daar in ieder geval geen kachel in die trein zit :P.
Mijn zwager had die dag zijn Anwarter en zat in het treintje daarvoor…
Als kind heb ik in dat treintje gezeten om midden in de zomer te gaan sleeën. Afgelopen april ging ik bij de Pitztaler Gletscher voor het eerst na al die jaren weer in een treintje. Toen ik er in ging, moest ik ineens weer aan het vreselijke ongeluk denken in Kaprun. Eerlijk gezegd, kreeg ik het toch wel een beetje benauwd.
Enkele jaren geleden in de zomer het monument bezocht in Kaprun. Om stil van te worden.
Vorige jaar november eerste keer treintje in op naar de Pitztaler Gletscher. Dan speelt dat toch een beetje door je hoofd. Bij mezelf kwam de vraag op ‘wat als er vandaag iets gebeurd’? Mijn mening is dat je nog steeds geen kant op kan. De binnenbekleding is stof. Mensen staan ultra dicht op mekaar gepakt want iedereen wil mee met de eerst volgende trein.
's Avonds gingen we door tot de laatste trein waarmee het personeel terugkeert. Wat me enorm stoorde is dat behoorlijk dronken mensen ‘feest’ vieren tijdens de rit omlaag.