De legendarische winter 2018-2019: hoe extreem was ie?
De start van dit seizoen is heel heftig, maar de winter van 2018-2019 was er eentje waar nog lang over nagepraat zal worden. In ieder geval in Oostenrijk en Zwitserland. Na een aarzelend begin en een Kerstvakantie waarin het op het nippertje ‘goed kwam’ sneuvelden er verschillende sneeuwrecords. Hierdoor hadden de vakantiegangers in februari absolute droomcondities met ook nog eens heel veel zon! We gaan terug naar deze winter die tot in de staart, eind mei, grote indruk maakte.
Noordalpenwinter
Wie in de afgelopen voorjaarsvakantie in Oostenrijk op wintersport was, kan het niet zijn ontgaan hoe bizar veel sneeuw er lag. Dat was het jaar ervoor ook al zo, met dat verschil dat die grote hoeveelheden toen bijna overal (ook in Frankrijk en Italië) vielen. De winter 2018/19 kenmerkte zich echter als een echte Noordalpenwinter. Terwijl het gebied met veel sneeuw kleiner was dan het jaar ervoor, waren de gebeurtenissen misschien nog wel extremer. We focussen in dit artikel daarom op de sneeuwsituatie in Oostenrijk en Zwitserland: de landen waar verreweg de meeste sneeuw lag. De sneeuwgegevens komen van officiële weer- en lawinediensten. Anders dan de skigebieden (die ook sneeuwhoogtes doorgeven) zijn dit onafhankelijke, betrouwbare bronnen met meetstations waar vaak al tientallen jaren gemeten wordt.
Haperende start
De winter begon haperend. Na de vroege sneeuwval begin december en een koude fase daarna zag de Kerstvakantie er aanvankelijk veelbelovend uit. De week voor Kerst sloeg het weer echter om: zeer zachte lucht overspoelde de Alpen en tot tegen de 2.000 meter viel veel regen. Bovendien waaide het flink, een combinatie die funest is voor een sneeuwdek. Twee dagen voor Kerst was bijna alle sneeuw uit de dalen weggesmolten. Maar toen begon de meest memorabele fase van de winter. Het koelde af en vanaf de tweede week van de Kerstvakantie ging het helemaal los. Tussen 28 december en 18 januari sneeuwde het op de Schmittenhöhe (1.870 m) bij Zell am See maar liefst 22 dagen op rij! Van iets meer dan 50 centimeter sneeuw op 23 december, groeide het sneeuwdek naar bijna 3 meter.
Om duidelijk te maken waar we het precies over hebben, maken we onderscheid tussen verschillende sneeuwvariabelen: (cumulatieve) sneeuwval, sneeuwhoogte en sneeuwbedekking. De cumulatieve sneeuwval is de bij elkaar opgetelde hoeveelheid sneeuw die er dagelijks valt. Dit is niet hetzelfde als de sneeuwhoogte; door het gewicht worden sneeuwkristallen namelijk samengedrukt en is de sneeuwhoogte kleiner dan alle bij elkaar opgetelde centimeters die gevallen zijn. Ook de blootstelling aan wind, regen en zon kan de sneeuwhoogte kleiner maken. Daarnaast kijken we kort naar de sneeuwbedekking, oftewel de aaneengesloten periode dat er sneeuw heeft gelegen. Dit zegt weer iets over de winter in zijn geheel.
Sneeuwval: Oostenrijk
Aan de noordkant van de Alpen viel er van december tot en met februari 50 tot 200 procent meer sneeuw dan normaal. Daarbij sneuvelden meerdere records. Zo viel er in het Oostenrijkse Seefeld, niet ver van Innsbruck, in totaal 505 centimeter sneeuw, waarvan 283 centimeter tussen 1 en 15 januari. Het oude record bedroeg 490 centimeter en stamt uit 2011/12. Dat is dus niet zo heel lang geleden, maar veelzeggend is dat er in Seefeld sinds 1895 wordt gemeten.
Ook in Bad Mitterndorf (Steiermark) viel nooit eerder zoveel sneeuw, namelijk 559 centimeter (op 814 meter hoogte). Het vorige record van 414 centimeter werd daarmee verpulverd. Nog veel meer sneeuw – bijna twee keer zoveel – viel er in Obertauern (1.772 m) in het Salzburgerland met bijna 11 meter (1.088 centimeter)! Omdat de historische meetreeks echter gaten vertoont is niet te achterhalen of dit een absoluut record is.
Vooral de periode tussen 1 en 15 januari was extreem. Op veel plaatsen viel er toen 2 tot 3 meter sneeuw, lokaal zelfs meer. Onder andere in Tirol en het Salzburgerland waren er dorpen waar in dit tijdsbestek nooit eerder zoveel was gevallen. In onderstaande dorpen waren dit gebeurtenissen die statistisch eens in de 100 jaar (of meer) voorkomen. De records van Seefeld en Kufstein zijn extra indrukwekkend. In deze dorpen is in respectievelijk 1895 en 1923 begonnen met de metingen. Daarnaast ligt Kufstein, bekend van de grensovergang, op slechts 499 meter hoogte. Er gaan jaren voorbij dat er op deze hoogte nauwelijks sneeuw valt.
Sneeuwval 1-15 januari 2019 | Statist. herhalingstijd | Metingen sinds | |
---|---|---|---|
Seefeld (Tirol) | 283 cm | > 100 jaar | 1895 |
Bad Mitterndorf (Steiermark) | 270 cm | 100 jaar | 1971 |
Kufstein (Tirol) | 168 cm | > 100 jaar | 1923 |
Hochfilzen (Tirol) | 451 cm | > 100 jaar | 1971 |
Lofer (Salzburg) | 263 cm | > 100 jaar | 1971 |
Abtenau (Salzburg) | 240 cm | > 100 jaar | 1964 |
Sneeuwval: Zwitserland
In Zwitserland kreeg het oosten en midden van het land extreme sneeuwhoeveelheden in zowel december als januari. In december viel hogerop al twee tot drie keer zoveel sneeuw als gemiddeld in de periode 1981-2010. In januari kreeg de wintersportplaats Davos nog eens 280 procent van de normale hoeveelheid sneeuw erbij. Ook hier springt de periode 1-15 januari eruit. Op 15 januari gaven veel meetstations een driedaagse sneeuwsom door van 70 tot 150 centimeter verse sneeuw, nadat er tussen 5 en 11 januari in het oosten van het land al meer dan anderhalve meter sneeuw was gevallen. Nu is een halve meter verse sneeuw op een dag niet zo heel bijzonder, maar dat dit twee of drie dagen op rij gebeurt is zeldzaam. In de periode van 1 tot en met 15 januari gebeurde dat tweemaal. Veel meetstations hadden een top 10-notering te pakken van meest sneeuwrijke januarimaanden ooit gemeten!
Sneeuwhoogtes
Vertalen we dit door naar de maximale sneeuwhoogtes dan zien we nog meer bijzondere dingen. In Reutte, aan de Fernpassstraße (B179) op 850 meter hoogte, lag in januari 116 centimeter sneeuw. Niet eerder sinds het begin van de metingen in 1937 lag hier zoveel. Een wel heel bijzondere status had Hochfilzen op de grens van Tirol en Salzburg. Hier lag half januari 212 centimeter sneeuw in het dorp, op nog geen 1.000 meter hoogte. Een absoluut januarirecord. Over de gehele winter bezien heeft hier in het verleden slechts twee keer méér sneeuw gelegen, maar dat was later in het seizoen.
In Zwitserland lag er in de oostelijke helft van het land op 14 januari 200 tot 300 procent van de hoeveelheid sneeuw die er normaal in deze periode ligt. In Arosa (1.845 m) lag het op 15 januari 205 centimeter dik, ook dit is een record voor de eerste januarihelft.
Sneeuwbedekking
Door de extreme hoeveelheid sneeuw en het feit dat mei bijzonder koud en sneeuwrijk verliep, lag er boven de 1.500 meter ook veel langer sneeuw dan normaal. In Arosa verdween de sneeuw pas op 4 juni uit het dorp. Na de eveneens sneeuwrijke winter van 2017/18 was dit een maand eerder. Omdat maart, en in mindere mate april, zachter dan normaal verliepen, bleef de sneeuw in de lagere dalen niet zo lang liggen.
Gepast slotakkoord
Tot slot gooide Koning Winter er nog een eindspurt uit. Mei verliep weer duidelijk kouder dan normaal en het sneeuwde veel en vaak, soms tot in de dalen. Enkele skigebieden openden half mei zelfs weer enkele pistes, bijvoorbeeld Hochkar, Turracher Höhe (beide Oostenrijk) en Toggenburg (Zwitserland). Boven de 2.000 meter groeide het sneeuwdek nog een keer flink aan. Op de Säntis, een berg van 2.502 meter in het oosten van Zwitserland, lag op 22 mei maar liefst 722 centimeter sneeuw. Een absoluut meirecord op een plek waar sinds 1882 wordt gemeten. Wel een meting onder voorbehoud, want er is enige twijfel gerezen over dit record. Door een lawine heeft men niet continu kunnen meten. Ook bestaat het vermoeden dat het deels verwaaide sneeuw betrof.
Dat het eind mei echter om extreme hoeveelheden ging, bewijst ook de Zugspitze. Op Duitslands hoogste berg (2.962 m) noteerde de Deutscher Wetterdienst op 30 mei 645 centimeter. De laatste keer dat er in mei zoveel sneeuw lag was 54 jaar geleden, in 1965. Na de beruchte lawinewinter van ‘99 lag er in mei ‘slechts’ 610 centimeter. De sneeuwsituatie eind mei vormde daarmee een gepast slotakkoord van een memorabel seizoen. De weerdienst UBIMET berekende dat er op 28 mei nog 4,5 miljard ton sneeuw aanwezig was in de Oostenrijkse bergen. Zou je deze hoeveelheid uitsmeren over het land dan zou er in heel Oostenrijk 20 centimeter sneeuw komen te liggen.
Lees ook:
Dit is een bewerkte versie van het artikel in de oktobereditie (#44) van Wintersport Magazine. Bronnen: ZAMG, Meteoschweiz, SLF, Land Tirol, UBIMET, Deutscher Wetterdienst, Salzburger Lawinenwarndienst
Plaats een reactie
Leuk stuk om te lezen.
Wij zijn vorig jaar na een pauze van een paar jaar weer op wintersport geweest, nu voor het eerst met de kinderen. Die zijn nu voor goed verpest, hun eerste en enige wintersport ervaring was een dik pak sneeuw en kaiserwetter.
Leuk om even terug te lezen!
De link onderaan het artikel is onjuist, of weet @Roel nu al dat we deze winter januaridumps krijgen? 😄
Leuk om even terug te lezen!
Siard op 24 nov 2019 09:01
De link onderaan het artikel is onjuist, of weet @Roel nu al dat we deze winter januaridumps krijgen? 😄
Getalletje omgedraaid ;-) Maar ik teken ervoor :-)
9 Januari; de weg tussen Fieberbrunn en Hochfilzen. Ogen uitgekeken, maar qua skien was er weinig lol aan te beleven die periode.
Ondanks een enigszins angstaanjagende aankomstrit in het holst van de nacht, het een paar dagen van de buitenwereld afgesloten zijn en ingeperkte skimogelijkheden, was het misschien wel mijn mooiste winter ooit.😄
Als deze winter doorzet zoals hij gestart is gaan we het gewoon weer dunnetjes over doen. Na een aantal (zeer) zware dumps aan de zuidkant lijkt vanaf volgende week de (noord)west stroom vol op toeren te komen met bijbehorende sneeuwval… De start lijkt in ieder geval overal goed te worden qua sneeuw. Ook de Pyreneeën hebben al erg veel sneeuw gehad en ook in Scandinavië is het al weken lang diep winters. Daarnaast is de start in grote delen van noord Amerika ook meer dan prima.
tsja, het was dan toch vooral legendarisch aan de noordzijde. In Italie vond ik het nogal tegenvallen afgelopen winter.
Voor ons Dolomietengangers was het toch wel een beetje spannend. Gelukkig kwam uiteindelijk de sneeuw op tijd voor onze vakantie. Dit jaar is gelukkig heel anders :-)
Hoe legendarisch de sneeuwhoeveelheden waren. Ik heb altijd geleerd de zomer bepaald. Helaas was er ondanks al die sneeuwhoeveelheden in augustus niets meer over. Als in de zomer niet zo extreme warme periodes waren hadden we wellicht de gletsjers kunnen zien groeien!
Nu duimen voor wederom een mooie sneeuw winter en een niet te hete zomer.
Hoe legendarisch de sneeuwhoeveelheden waren. Ik heb altijd geleerd de zomer bepaald. Helaas was er ondanks al die sneeuwhoeveelheden in augustus niets meer over. Als in de zomer niet zo extreme warme periodes waren hadden we wellicht de gletsjers kunnen zien groeien!
RonaldOerlemans op 25 nov 2019 10:28
Nu duimen voor wederom een mooie sneeuw winter en een niet te hete zomer.
@RonaldOerlemans De gletsjers krimpen al een 150 jaar en groeien alleen in een periode van ijstijd. Ik weet niet of we weer een nieuwe ijstijd moeten willen krijgen. Dat geeft zoveel nadelen dat ze denk ik niet opwegen tegen het groeien van de gletsjers.