Typische herfstfenomenen

We zitten midden in de herfst en hebben intussen al veel facetten van dit jaargetijde mogen meemaken. De herfst is dan ook een echte overgangsperiode. Soms kan het nog zomers warm worden, maar de winter doet ook al vaak zijn intrede. Helaas is dat alleen nooit van lange duur, maar juist deze overgangen maken het een bijzonder jaargetijde met soms grote contrasten.

De bomen verkleuren

Iedere herfst begint met het verkleuren van de bomen. Een paar weken geleden maakte Rogier deze prachtige foto in de Franse Alpen waar de nazomer op dat moment nog volop aan de gang was. De nachten kunnen al flink afkoelen maar het kan overdag nog gemakkelijk 20 graden of meer worden. Het vaak stabiele nazomerweer en dit soort verkleuringen maken september en oktober wandel-, fiets- en klimmaanden bij uitstek.

Sneeuw tot in de dalen

Toch boet de zon langzaam maar zeker aan kracht in. In Noord-Europa kan het al serieus koud worden. Af en toe weet die kou al tijdelijk uit te stromen tot over de Alpen, en dat is precies wat we deze week zagen gebeuren. Aan het begin van de week was de winter tijdelijk heer en meester en sneeuwde het tot in de hogere dalen. Onder andere het Oostenrijkse Lech op ruim 1400 meter zag er sprookjesachtig uit met boven de 2000 meter ruim een halve meter sneeuw.

Föhn

Na een winters intermezzo is het niet ongebruikelijk dat de nazomer snel terugkeert. Een fenomeen dat zich dan vaak laat zien is de föhn. Deze warme, droge wind uit het zuiden laat sneeuw smelten als een gek en is vooral 's winters gevreesd. Dit vanwege de hoge windsnelheden waardoor liften moeten worden stilgezet en omdat de pistecondities er zwaar onder kunnen lijden. In de herfst is het echter iets heel normaals en kan het voor de wintersporters minder kwaad. In de video hiernaast leg ik uit hoe föhn precies werkt.

Een geluk is dat föhn het vaakst in het voor- en najaar voorkomt, en dat het ook hele mooie kanten heeft. Doordat de lucht zo droog is heb je een geweldig uitzicht. Soms kun je een paar honderd kilometer ver kijken, veel verder dan in de warme broeierige lucht 's zomers. Daarnaast heb je een grote kans om fantastische wolken te zien. De zogenaamde ‘altocumulus lenticularis’ wolken schitteren vaak aan de hemel. Je ziet ze op de bovenste foto, en we zagen ze afgelopen woensdag ook in Zwitserland:

Muur tussen noord en zuid

Bij föhn hoort soms ook een föhnmuur. Dit is een muur van wolken die precies tegen de Alpenhoofdkam aanleunt, een bekende keten van hoogste bergtoppen in de Alpen. Lees er hier meer over. De kam scheidt de vochtige lucht aan de ene kant van de Alpen van de droge lucht aan de andere kant. Ik heb in de herfst twee keer op de Stubaier Gletscher gestaan en beide keren met open mond staan genieten.

Steeds lagere sneeuwgrens

Als er daarna weer koudere lucht binnenstroomt en er komt neerslag aan, dan zien we in de loop van de herfst steeds lagere sneeuwgrenzen. Sneeuwt het in augustus nog hoofdzakelijk in het hooggebergte, in september en oktober zien we de grens tussen regen en sneeuw het dal in kruipen. Vooral als deze beneden de boomgrens uitkomt zie je soms bijzonder kleurrijke overgangen tussen herfst en winter.

Voorpret

Maar de herfst blijft de herfst. Ook al kan het soms al echt dumpen, zelden wordt in oktober al de basis gelegd voor het skiseizoen en zeker niet in de dalen. Dat gebeurt op zijn vroegst eind november of begin december. Beschouw de herfst vooral als een stukje voorpret. Een amuse waarvan je weet dat het hoofdgerecht niet lang meer op zich laat wachten.