Wanneer blijft sneeuw liggen?

Het is bijna herfst. Langzaam mogen we gaan hopen op sneeuw. We zullen de komende maanden steeds vaker winterspeldenprikjes te zien krijgen. De sneeuw laat zich eigenlijk elk jaar meerdere keren zien voordat deze echt blijft liggen. Want, voordat de sneeuw op skibare hoogte echt blijft liggen moeten we nog even geduld hebben. Dit jaar wil ik in een aantal blogs de jaarlijkse cyclus van sneeuw uiteen zetten. In dit eerste blog antwoord op de vraag wanneer sneeuw precies blijft liggen.

Wanneer smelt sneeuw

Wanneer sneeuw blijft liggen is geen rocket science. Het smeltproces van sneeuw begint in principe als de luchttemperatuur boven 0° is. Vooral als het ’s nachts blijft dooien is sneeuw geen lang leven beschoren. Dat is ook aan het eind van het seizoen duidelijk te zien, als de nachten warmer worden dan zie je de sneeuwlaag ontzettend hard achteruitgaan. Dat zie je goed in deze ‘nivose’ van Meteo France. Op het moment dat de luchttemperatuur non-stop boven het vriespunt blijft krijgt sneeuw het zwaar te verduren. Als de sneeuw ’s nachts opvriest gaat het dooiproces veel langzamer.

Maar dat gaat niet zomaar

Gelukkig kan sneeuw wel wat dooi hebben. Een sneeuwlaag smelt altijd van boven naar beneden. Dat komt door de geweldige isolerende werking van een sneeuwlaag. Als sneeuw eenmaal blijft liggen stabiliseert de grondtemperatuur in principe naar 0° en zal de sneeuw niet van onderaf smelten. Daarnaast kan sneeuw door uitstraling ook warmte kwijtraken. Op een heldere dag moet het een aantal graden dooien voordat sneeuw echt gaat smelten. Als het zover is zijn het slechts de eerste centimeters van het sneeuwdek die gaan smelten. Pas als deze laag verzadigd raakt zal water door de sneeuwlaag heen gaan druppelen. Hoe compacter de sneeuw, hoe langer dit duurt. Dat betekent dat verse sneeuw in de herfst gevoeliger is voor hoge temperaturen dan de gezette (compacte) sneeuw in het voorjaar. Dit smeltwater vindt een weg naar de bodem zonder al teveel smeltschade aan de sneeuw aan te richten. Pas als de ondergrond onder de sneeuw geen water meer kan opnemen versnelt het smeltproces door de gehele sneeuwlaag.

Niet alleen de temperatuur

Wanneer de sneeuw in de herfst blijft liggen is dus in belangrijke mate afhankelijk van de nulgradengrens. Sneeuw blijft natuurlijk eerst hoog in de bergen liggen en heeft daarna steeds meer kans om ook lager te blijven liggen. Het is echter niet alleen de luchttemperatuur die ervoor zorgt dat de sneeuw smelt. Ook de stand van de zon en de daaraan gerelateerde instraling maakt veel uit. Pas als de zon voldoende kracht verloren heeft zal sneeuw (ook op zuidhellingen) blijven liggen. In het najaar komt de zon steeds lager te staan, wat betekent dat deze minder direct instraalt en dus minder kracht krijgt. Noordwanden krijgen op een gegeven moment helemaal geen zon meer. Het is niet raar om in de herfst groene/bruine zuidhellingen te zien terwijl de noordhellingen al winters wit zijn. De temperatuur en de zon kunnen samen het smeltproces versterken of juist in evenwicht houden. Zo zijn hoge temperaturen in januari een minder groot probleem dan dezelfde temperaturen begin maart als de zon een stuk sterker is.

Hoeveelheid sneeuw

Daarnaast is logischerwijs de hoeveelheid sneeuw van belang. Ten eerste zal 10 cm sneeuw eerder wegsmelten dan een meter, maar isoleert een meter sneeuw ook beter en ‘zet’ deze sneeuwlaag beter. Hierdoor kan het na een extreme dump voorkomen dat er vroeger in het seizoen een sneeuwlaag ontstaat dan je op basis van temperatuur en zonkracht zou verwachten. Hiervoor is het wel van belang dat de temperatuur geen rare uitschieters maakt en dat de nachten helder genoeg zijn, zodat de sneeuw elke nacht kan opvriezen.

Moet de ondergrond koud zijn?

Veel mensen, ook Alpenbewoners, zeggen dat de ondergrond koud moet zijn voordat sneeuw blijft liggen. Dit is een beetje oorzaak en gevolg door elkaar halen. Als er eenmaal een sneeuwdek ligt zal de ondergrond (in de Alpen) 0° zijn, dus een koude ondergrond is niet van groot belang om de sneeuw te laten liggen. Omdat we echter van de zonkracht en nulgradengrens afhankelijk zijn zal de grond vaak al koud zijn als de sneeuw echt blijft liggen. Mocht de grond toch nog warm zijn als het begint te sneeuwen dan is dat, als de sneeuw eenmaal blijft liggen, geen enkel probleem meer. Het duurt alleen wat langer voordat er mooi sneeuwlaagje ontstaat, omdat de sneeuw eerst de grond moet afkoelen.

Concreet

Om het heel concreet te stellen mogen we beneden de 1800 tot 2000 meter tot half november nergens op rekenen. Op noordhellingen kan het iets eerder zijn, op zuidhellingen wat later. Op dalniveau moeten we zelfs tot december wachten voordat we überhaupt mogen hopen op sneeuw die blijft liggen. Maar daarvoor is natuurlijk wel één bepaalde factor van groot belang: de sneeuw moet wel eerst vallen.

Lees ook:

• Vanaf wanneer blijft sneeuw liggen?
• Hoe snel verdwijnt sneeuw?
• Wat doen hoge temperaturen met sneeuw?