De eenpersoonsstoeltjeslift is een uitstervend ras geworden, een bedreigde liftsoort. Jaar na jaar worden er liften vervangen door gondels of zelfs stilgelegd en ontmanteld zonder dat er een lift voor in de plaats komt. Zonde, want een ritje ermee is pure ski-nostalgie.
Zen
Eenpersoonsstoeltjesliften geven een skigebied charme en maken een ritje tot iets magisch. Schommelend met je ski’s soms op schoot zweef je in je eentje op enkele dunne metalen buizen door het besneeuwde bos naar boven. Het gaat traag, erg traag. Je passeert een liftpaal en danst ritmisch op en neer over de katrolschijven. Een en al zen. Eenmaal boven aangekomen overheerst het gevoel van pure ontspanning. Net zoals een oude sleeplift is een eenpersoonsstoeltjeslift een stap terug in de tijd. Maar mogelijk straks dus echt verleden tijd.
Oud ijzer of museumstuk?
Alhoewel retrofans de trage eenzitters kunnen waarderen, zijn veel wintersporters van mening dat dit soort liftjes rijp zijn voor de schroot. Hoe minder, hoe beter. Maar met het langzame verdwijnen van de liftjes gaat er ook een stukje skihistorie verloren. Het wordt steeds lastiger om de gedateerde liften te onderhouden. Vergunningen verlopen en renovaties zijn zonder externe hulpmiddelen simpelweg te duur. Soms zijn vervangingsonderdelen ook niet meer beschikbaar, waardoor het stilleggen onvermijdelijk wordt. Het einde van de eenzitter lijkt daarmee nabij. Het betekent meteen ook het einde van een tijdperk.
Terug naar de oorsprong
In het compacte skigebied Sun Valley in het Amerikaanse Idaho paste men in de herfst van 1936 de techniek van transportbanden toe om de eerste stoeltjeslift ter wereld te laten draaien. In Europa was het niet een van de Alpenlanden, maar het oosten van Tsjechië dat de eerste stoeltjeslift opende. In het plaatsje Pustevny in de Beskiden werd op 4 maart 1940 een stoeltjeslift in gebruik genomen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog stagneerde de uitbreiding van deze skiliften, waardoor de allereerste stoeltjeslift van de Alpen, natuurlijk ook een eenzitter, pas in juli 1944 opende aan de Jochpas bij Engelberg (CH).
Na de oorlog schoten de liftjes als paddenstoelen uit de grond. De bouw van deze revolutionaire skiliften bracht een golf van ski-enthousiasme teweeg en de sport bereikte een nieuw hoogtepunt. Nog voor de jaren vijftig werden er in de Alpen tientallen stoeltjesliften gebouwd, zoals in wintersportplaatsen als Corvara, Seefeld, Westendorf, Hochsölden, Kitzbühel, Wagrain en San Martino di Castrozza. Het waren stoeltjesliften met zetels voor slechts één persoon. Het idee van grotere stoeltjes bestond al, maar werd vaak nog als te risicovol beschouwd. Toch werden er in diezelfde periode langzaam maar zeker ook meer tweepersoonsstoeltjesliften gebouwd. Ondanks de stijgende populariteit van de andere typen liften, werden er tot diep in de jaren tachtig nog eenpersoonsstoeltjesliften gebouwd.
Nadat de populariteit van de eenpersoonsstoeltjeslift zijn piek had bereikt, werd de rit omlaag spoedig ingezet. De moordende concurrentie tussen skigebieden zorgde ervoor dat elk gebied zo vlot mogelijk wilde moderniseren. Het lifttype verdween langzaam maar zeker van het skitoneel door de komst van snellere en capaciteitssterkere stoeltjesliften en gondels. De museumstukjes kwamen niet meer in de plannen voor en werden stuk voor stuk vervangen.
Enkele skigebieden zijn taaie doorzetters en houden nog vast aan de charmes van de eenzitter. Wereldwijd zijn er nog ruim honderd in gebruik, maar in het winterseizoen in de Alpen wordt het een steeds lastiger verhaal. Je moet goed speurwerk verrichten wil je er eentje tegenkomen. Verrassend genoeg hoeven we helemaal niet ver te rijden, want in enkele Beierse skigebieden maak je nog een goede kans om ze aan te treffen. De drie Duitse skigebieden Sudelfeld, Kranzberg-Mittenwald en Kampenwand beschikken over een exemplaar. In het laatstgenoemde skigebied waan je je sowieso in een openluchtmuseum, met kneuterige hutjes en een bonte mix aan oldtimerliften.
In Oostenrijk was het na de sluiting van de Polster Classic-stoeltjeslift in Präbichl in 2016 eigenlijk einde verhaal voor de winterse eenpersoonsstoeltjesliften. Eigenlijk, want een doneeractie heeft ervoor gezorgd dat het benodigde geld voor een complete renovatie van de legendarische lift mogelijk was. De gerestaureerde eenzitter is weer openen, als enige eenpersoonsstoeltjeslift in Oostenrijk voor het skiënde en snowboardende publiek. Naast deze pronkstukken in Duitsland en Oostenrijk is er nog eentje te vinden in Italië, naar de Monte Moro in Frabosa Soprana, onderdeel van het ruime Mondolè Ski in Piemonte, en ook in de Sloveense skigebieden Krvavec en Vogel. Buiten Europa staan er vooral in Japan nog steeds vele exemplaren. Een schoolvoorbeeld van een nostalgieskigebied in de Verenigde Staten is Mad River Glen in Vermont. Veertien jaar geleden had de lift hier vergaande reparaties nodig, waardoor een vervanging werd overwogen. Uiteindelijk werd gekozen voor de duurdere optie: een uitgebreide renovatie van de eenzitter.
Rossleitenlift, Kampenwand (D)
Nostalgie als verdienmodel
In de zomer zijn er wat meer eenpersoonsstoeltjesliften te vinden in de Alpen. De Kaiserlift in Kufstein is hiervan een mooi voorbeeld. Het eens zo geliefde skigebied aan de voet van de Wilder Kaiser beschikte lange tijd over een oldtimer, maar ook hier was de lift uiteindelijk niet meer te redden. Toch werd er vastgehouden aan de historie en onderging de Kaiserlift enkele jaren geleden een complete metamorfose. De stoeltjeslift werd niet vervangen, maar grondig gerenoveerd. Het oplappen van de lift betaalt zich inmiddels goed uit. Het liftje is een ideaal startpunt voor vele wandelingen in het Kaisergebergte.
Ook in andere gebieden zijn eenpersoonsstoeltjesliften in werking tijdens de zomermaanden. Op een uur rijden van de Kaiserlift in Kufstein, aan de Beierse kant van het grensoverschrijdende skigebied Winklmoosalm - Steinplatte, ligt de ‘Nostalgiebahn’. In een rustiek landschap zweef je hier tot het 1.610 meter hooggelegen Dürrnbacheck. De rit duurt maar liefst twintig minuten. Na een noodgedwongen sluiting in de winter werd er vol ingezet op het zomerseizoen met de oude stoeltjeslift. De eigenaar was ervan overtuigd dat de lift in zijn oorspronkelijke staat nog steeds veel bekijks zou trekken, want iets wat zeldzaam is, is tegelijkertijd voor veel mensen aantrekkelijk. Het resultaat: mateloze populariteit bij met name Beierse gasten. Een mooi voorbeeld van nostalgie als verdienmodel.
Niet alleen hosanna
We kunnen alles rondom de eenzitter romantiseren, maar in de praktijk is de trage en schommelende liftrit in de winter ook een uitdaging, met name in de hoger gelegen skigebieden. Bij winterse omstandigheden, in een schaduwrijk bos of juist in geëxponeerd terrein is het lastig om warm te blijven. Vaak krijg je daarom een dekentje mee om je nog enigszins warm te kunnen houden, maar op stormachtige dagen is het afzien. Zo liep destijds de langste eenpersoonsstoeltjeslift van Oostenrijk naar de Hintertuxer Gletscher. Vanaf de Sommerbergalm bracht de, inmiddels afgebroken, lift je over een lengte van 2,5 kilometer naar het Tuxer Fernerhaus op 2.660 meter hoogte. Een bizarre mijlpaal, maar ongetwijfeld geen pretje bij een sneeuwstorm.
Het in- en uitstappen is ook een constante uitdaging voor de wintersport, waardoor het personeel de gehele dag in de weer is om alles in goede banen te leiden. Als gevolg hiervan draaien de liftjes doorgaans tergend langzaam. Hierdoor vergemakkelijkt het in- en uitstappen, maar een liftrit duurt eeuwig en de wachttijden lopen snel op. Met een capaciteit van rond de 400 personen per uur moest je in sommige populaire skibestemmingen vroeger geregeld een half uur tot een uur wachten. Met de komst van de hypermoderne stoeltjesliften van tegenwoordig is de capaciteit soms wel tien keer zo hoog. Een zegen voor veel wintersporters, want met snelle en moderne skiliften kun je in één dag enorme afstanden afleggen. Toch komt het de gemoedelijkheid niet altijd ten goede, maar ach, zolang er nog enkele nostalgische toevluchtsoorden bestaan, zal iedere wintersporter zijn eigen favoriete plekje kunnen vinden. Bijvoorbeeld in het skigebied waar de oudste nog werkende eenpersoonsstoeltjeslift staat. Die stond oorspronkelijk in de geboorteplek van de eenzitter, Sun Valley, maar is inmiddels verplaatst naar Mount Eyak in Alaska. De staat die bekender is om de meest luxueuze skiliftvorm: heliskiën!
Nostalgie! Leuk stuk.
Ik vraag me wel eens af hoe sommige klagers over onveilige liften er vroeger mee omgegaan waren? In de tijd van kettingen en voetbeugels waarbij je je knieen onder je kin duwde. 😜
Ribbels, ribbels en nog eens ribbels....
Nou het is wachten op Havana.
Het stuk is mij uit het hart gegrepen. Heel terecht dat je spreekt van een bedreigde liftsoort want dat is het ook. Deze beweging moet stoppen en wel nu!
Voorzitter Nederlandse Vereniging Brakke Skiliften
Een mooi stukje kan ik met plezier lezen, mensen vergeten vaak hoe ouder het liftje hoe rustiger op de piste😉.
Ik vind het leuk dat ik het nog enkele keren heb meegemaakt (Solden, Westendorf); maar ik zit toch liever in een snelle 6-persoons lift. Ze waren natuurlijk ook wel erg traag.
Wie kan zich nog de oude grubig 2 in lermoos herinneren? Ik heb er ooit één ritje in gemaakt tijdens onze aller eerste skivakantie. Het was moeilijk om de rest mee te krijgen want; Waarom zouden we toch die oude trage lift pakken? Toch blijft die ervaring me altijd bij omdat het zo lekker rustig was en je intens genoot van het bos waar je doorheen leek te zweven.
In Japan (zomer) een keer een eenzitter gehad, midden in de stad naar het kasteel. Bijzondere gewaarwording want dat waren gewoon kantinestoelen die gebruikt werden als zitjes op een stoeltjeslift mechanisme.
Ik heb een hele grote zwak voor deze liften. Maar verkies voor praktischheid wel de tweezitter (ook van die ouwetjes) omdat ik mijn dochter van 8 echt nog niet alleen in zo’n ding laat zitten. Als ze wat ouder is wel, dan willen we zeker een keer naar Japan om te skieen en dan ga je ze gegarandeerd tegen komen.
Als ik later groot ben woon ik in Val Cenis of Val Gardena ❤️❄️
Leuk item! Ik herinner me ook een prachtige 1 zitter in de dolomieten. Ik denk dat ik er 20 jaar geleden voor het laatst ingezeten heb. Weer iemand welke lift dat geweest zou kunnen zijn? Wij waren volgens mij onderweg van Corvara richting Lagazoui. En volgens mij gingen we daarna met de bus…
Het staat mij ook bij dat ik daar ergens wel eens een eenzitter heb gehad. Waarschijnlijk in het Alta Badia gebied.
Maar het is lastig om dat allemaal voor de geest te halen. Ik zat deze winter in de Dantercepies en had een discussie met een Britse dame over hoe de lift daar liep 20 jaar daarvoor. Ik kon mij helemaal niet meer voor de geest halen hoe het was. Nog steeds niet overigens. Ja, er liep ook een lift toen (volgens mij zonder middenstation), maar verder kom ik niet.
Laat staan een obscuur eenzittertje waar ik dan wel eens een keer in heb gezeten.
Momenteel is er ook nog een eenzitter naar de bullevue Alm in bad Gastein. Alleen wordt die gebruikt om te rodelen en niet om te skiën. Zelf altijd in tschagguns in grabs lift gezeten en vroeger in gaschurn naast de huidige versettla. Ik vind deze vormen van nostalgie ook prachtig
Ik heb, als introvert, hele goede herinneringen aan de eenpersoonsstoeltjeslift in Westendorf; heerlijk rustig met mijn eigen gedachten over de besneeuwde boomtoppen zoeven, pootafdrukken van konijntjes en herten proberen te volgen, genieten van de zon of juist rillen van de koude wind…
Tegenwoordig moet je zelf met je reisgezelschap babbelen of het gebabbel van anderen aanhoren, zorgen dat je de beugel niet tegen je hoofd gestoten krijgt, dealen met de rugzak of stokken van degene naast je en afspreken of je vanaf het uitstappen links of rechts afslaat.
Momenteel is er ook nog een eenzitter naar de bullevue Alm in bad Gastein. Alleen wordt die gebruikt om te rodelen en niet om te skiën. Zelf altijd in tschagguns in grabs lift gezeten en vroeger in gaschurn naast de huidige versettla. Ik vind deze vormen van nostalgie ook prachtig
Kevinski op 04 mrt 2024 12:40
Je bent me voor, dit is wel een één-persoons stoeltjes lift in Oostenrijk die operationeel is in de winter. Ook als de rodelbaan dicht is dan draait deze gewoon nog voor 's avonds naar het restaurant Bellevue Alm te gaan (super leuk, tip!). Echt heel bijzonder om in het donker -met een prachtig verlicht Bad Gastein- omhoog te gaan terwijl het heel lichtjes sneeuwde.
*bericht bewerkt door Amelm op 04 mrt 2024 15:17
Leuk item! Ik herinner me ook een prachtige 1 zitter in de dolomieten. Ik denk dat ik er 20 jaar geleden voor het laatst ingezeten heb. Weer iemand welke lift dat geweest zou kunnen zijn? Wij waren volgens mij onderweg van Corvara richting Lagazoui. En volgens mij gingen we daarna met de bus…
Arjann op 04 mrt 2024 11:15
Ondertussen een vriend gesproken die er ook bij was. Het was waarschijnlijk bij Cinque torri. Waarschijnlijk de Fedare forcelle lift. We pakten daar onderaan de bus naar waarschijnlijk het gebied bij Alleghe .
In mijn kindertijd had de Gschwandtkopf in Seefeld er nog 3: 2 langs de kant van Seefeld en 1 aan de ‘achterkant’ naar Reith bei Seefeld. Die eerst 2 zijn eind jaren '80 dan vervangen door een (nu inmiddels alweer ferm verouderde) 4-persoons zetellift.
De laatste is in 2013 zonder vervanging afgebroken, waardoor de leuke afdaling naar Reith sindsdien verleden tijd is…
Vroegah in Alpbach vanaf middenstation naar boven. Uiteraard een keertje genomen - hij draaide lang niet altijd. Bij de uitstap goed timen want ander was het bungelen! Maar ook deze is vergane glorie. Alleen het oude benedenstation staat er nog. “Sektion 2B”.
In Bad Gastein is ook nog een eenpersoons stoeltjeslift te vinden. Die brengt je naar de Bellevue Alm waar je 's avonds lekker kan dineren en dan daarna met de rodel naar beneden! Als er te weinig sneeuw ligt ga je weer met de lift naar beneden. Echt een aanrader, zeker doen!
*bericht bewerkt door Skiensinds1983 op 04 mrt 2024 16:38
Vanuit Algund bij Meran is er nog de 1-persoons Sessellift Algund-Vellau, vervolgens kan je overstappen in de Korblift Vellau-Leiteralm ook een opmerkelijk ding. Zie je opeens een staand persoon met hond tussen de bomen zweven.
*bericht bewerkt door Vlisie op 04 mrt 2024 16:44
Weet iemand wanneer de eenpersoons is verdwenen die over rigi bij hopfgarten heen ging.
Vroeger was dat altijd mijn droomlift; maar we namen hem nooit omdat de pistes van de Hohe Salve echt nog te lastig waren of er vreselijk bij lagen. Het allerlaatste jaar dat hij er hing gingen mijn ouders overstag: ik moest er gewoon een keer ingezeten hebben.
Ik herinner me nog een van mijn eerste skiervaringen in luttach het skigebied speikboden of pragelato bij sestriere, daar was ook een lange eenpersoons stoeltjeslift. Of die er nog is weet ik niet. Hopelijk reeds vervangen 🤔
Ik herinner me vooral de eenzitter naar de Gefrorene Wand op de Hintertuxer gletscher. Heb daar heel lang geleden als kind in gezeten. Daar kreeg je bij het instappen een deken mee. Ik vond het geloof ik best wel stoer, maar niet echt prettig.
Ik ga pas sinds 2002 op Wintersport en heb ze dus niet echt meegemaakt. Van Sölden naar Hochsölde was er 1 daar was ik ergens in 2008 of 2009 daarna ben ik er nooit meer geweest maar ik kan mij niet voorstellen dat die nog steeds draait.
Ik twijfel of ik er in st. Gallenkrich ook in heb gezeten maar anders was dat een hele oude 2 zitter.
Wat mij betreft hebben ze wel bestaansrecht hoor. Een leuk gesprek in een lift is gezellig maar absolute stilte en rust is ook meer dab welkom!
Bring back the 1 zitter!
🏂
Mauterndorf naar de Speiereck in de jaren 80 tot…
Ook 2 persoonstoeljesliften sterven langszaam uit ik weet nog wel krakkemikkig lifje plattja in grachen en maar hopen dat hij niet stopte want anders moest je lopen.
Het staat mij ook bij dat ik daar ergens wel eens een eenzitter heb gehad. Waarschijnlijk in het Alta Badia gebied.
Maar het is lastig om dat allemaal voor de geest te halen. Ik zat deze winter in de Dantercepies en had een discussie met een Britse dame over hoe de lift daar liep 20 jaar daarvoor. Ik kon mij helemaal niet meer voor de geest halen hoe het was. Nog steeds niet overigens. Ja, er liep ook een lift toen (volgens mij zonder middenstation), maar verder kom ik niet.
Laat staan een obscuur eenzittertje waar ik dan wel eens een keer in heb gezeten.
DSvier op 04 mrt 2024 11:23
Het traject van de vorige Dantercepies is op zich nog goed te zien en liep iets links van de huidige Dantercepies direct omhoog (ja duh, meer naar rechts kan ook niet echt :))
Het tussenstation in de huidige Dantercepies is volgens mij uit nood geboren. Hier ging eerst de Dantercepies enkel de bocht om maar die constructie bleek niet goed op z’n plek te blijven en langzaam de berg af te verplaatsen oid. Daarom is dat middelstation er gekomen om dit probleem op te lossen. En ik denk dat dat ook de reden is dat er nog steeds zo’n landmeetapparaat staat bij t middelstation.
Het traject van de vorige Dantercepies is op zich nog goed te zien en liep iets links van de huidige Dantercepies direct omhoog (ja duh, meer naar rechts kan ook niet echt :))
Het tussenstation in de huidige Dantercepies is volgens mij uit nood geboren. Hier ging eerst de Dantercepies enkel de bocht om maar die constructie bleek niet goed op z’n plek te blijven en langzaam de berg af te verplaatsen oid. Daarom is dat middelstation er gekomen om dit probleem op te lossen. En ik denk dat dat ook de reden is dat er nog steeds zo’n landmeetapparaat staat bij t middelstation.
Dan heb ik het nog redelijk onthouden in ieder geval.
Geïnspireerd ben ik nog even gaan zoeken naar een plaatje van de oude lift en vond deze site. Passend bij het onderwerp: Dantercepies is begonnen als eenzitter! https://www.dantercepies.it/en/history.asp
Vandaag gespot op de social media kanalen van Vogel Ski Center: “Modern meets nostalgia” - de Šija eenzitter uit 1965 en de nieuwe Zadnji Vogel gondel uit 2023.
Cultureel erfgoed! Maar serieus, stukje omdenken zou helpen. De beste of meest aparte antieke liften behouden en promoten! In je marketing campagnes meenemen. Influencer in laten zitten. Omarmen en van profiteren!
The mountains are calling and I must go ~ John Muir
Volgens mij volgt de nieuwe zwarte Cir afdaling een deel van het oude tracé.
brakes op 04 mrt 2024 23:03
La Ria bedoel ik overigens (haal ik net uit de link van @DSvier)
*bericht bewerkt door brakes op 05 mrt 2024 13:42
Ik droom wel eens van een gebied met alleen maar oude liften.
Eenpersoonsstoeltjesliften, maar ook tweezitters.
Hele oude gondels die piepen en kraken
Franse lanceerbases
Ankerliften
Idealiter is ook geen bereik met je mobiele telefoon. Dat zou echt de ultieme onthaastvakantie zijn.
Hoe mooi zou dat zijn.
*bericht bewerkt door havana op 05 mrt 2024 14:20
Voorzitter Nederlandse Vereniging Brakke Skiliften
@havana dan moet je bij goede sneeuwcondities toch maar eens wat gebiedjes in Bayern bezoeken! :) Mijn nostalgiejacht:
